شناسايي و اولويت‌بندي گياهان به‌منظور حفاظت و تثبيت مارن‌ها (مطالعۀ موردي: حوزۀ آبخيز تنگ‌سرخ استان فارس)

مارن‌ها به‌عنوان حساس‌ترين ساختار در برابر فرسايش و هوازدگي نقش عمده‌اي در رسوب‌زايي حوزه‌هاي آبخيز دارند. يكي از روش‌هاي مؤثر براي مهار و احياء اين اراضي، استقرار پوشش گياهي است. با توجه به اهميت اين موضوع، اين پژوهش اقدام به شناسايي گياهان مناسب به‌منظور حفاظت و تثبيت مارن‌ها در حوزۀ آبخيز تنگ‌سرخ استان فارس نموده است. نتايج نشان داد 108 گونه گياهي متعلق به 29 خانواده و 88 جنس در اين حوزۀ آبخيز وجود دارند. شكل زيستي گياهان به ترتيب شامل تروفيت (36.12 درصد)، همي‌كريپتوفيت (24.70 درصد)، كامفيت (17.59 درصد)، ژئوفيت (11.11 درصد) و فانروفيت (11.11 درصد) بودند. پراكنش جغرافيايي گياهان نشان داد 55 گونه با كوروتيپ اختصاصي ناحيه‌ رويشي ايران توراني، بيش‌ترين فراواني (50.93 درصد) را به خود اختصاص داده است. با توجه به ويژگي‌هاي گياه‌شناسي شامل: تراكم، فراواني، وضعيت تاج پوشش و ريشه و ريزوم، مقدار لاشبرگ توليدي، شكل رويشي، شيوۀ تكثير و طول عمر، 30 گونه (27.77 درصد)، 38 گونه (35.19 درصد) و 40 گونه (37.04 درصد)، به‌ترتيب در رتبه‌هاي اول تا سوم به‌منظور تثبيت و حفاظت از مارن‌ها در اين حوزۀ آبخيز معرفي شدند. با توجه به ويژگي‌هاي گياهي و شرايط منطقه، توصيه مي‌شود نسبت به استقرار و تكثير گونه‌هايي مانند: گون شوشي، گون بادكنكي، گون پنبه‌اي، درمنه كوهي، پيچك شاخه‌خاري، پيچك كاسه‌صاف، بادام كوهي، كلاه ميرحسن كوه بمو، استپي ريش‌دار و شيرين‌بيان در نواحي تحت پوشش مارن در اين حوزه آبخيز اقدام شود. هم‌چنين با توجه به بهره‌برداري‌هاي بي‌رويه انجام شده در اين اراضي، لازم است برنامه‌ريزان و مديران دستگاه‌هاي اجرايي، نسبت به حفاظت از اين عرصه‌ها با كنترل و مديريت بيش‌تر چراي دام اقدام نمايند تا فرصت تجديد حيات، زادآوري، و بقاي گونه‌هاي گياهي ارزشمند در اين حوزۀ آبخيز فراهم آيد.