ارزيابي كيفيت آب رودخانۀ تالار استان مازندران با استفاده از تركيب شاخص‌هاي كيفيت آب و مدل‌سازي چندمتغيره

اﻣﺮوزه ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﺴﺘﺮش ﺳﺮﯾﻊ ﺷﻬﺮﻫﺎ، اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ، ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﮐﺸﺎورزي و ﺗﺨﻠﯿﮥ ﻓﺎﺿﻼب ﻫﺎي ﺧﺎﻧﮕﯽ در رواﻧﺎب ﻫﺎ، ﻣﯿﺰان آﻻﯾﻨﺪه ﻫﺎ از ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺎر ﻣﺤﯿﻄﯽ آب ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ آب ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ در ﺳﺎل ﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ در ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯽ آب ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ آب و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪه آن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺ ﮐﯿﻔﯿﺖ آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯽ و ﭼﻬﺎر ﺷﺎﺧﺺ آﻟﻮدﮔﯽ PIs، ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎي آﻣﺎري ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﯿﺮه ﻣﺎﻧﻨﺪ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺮﺑﻌﺎت ﺟﺰﺋﯽ (PLSR)، رﮔﺮﺳﯿﻮن ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﺧﻄﯽ ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﯿﺮه (SMLR) و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﯿﭗ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ آب ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮدار ﺳﻪ ﺧﻄﯽ ﭘﺎﯾﭙﺮ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ 26 ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ - ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ﻫﺸﺖ ﻣﻨﻄﻘﮥ آب ﺳﻄﺤﯽ رودﺧﺎﻧﮥ ﺗﺎﻻر ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ آب ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﻧﻮع آب ﻫﺎي ﻗﻠﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎ Ca-Mg و Ca-Mg-Cl-SO4 اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ DWQI ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ 19 درﺻﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ردة ﮐﯿﻔﯽ ﺧﻮب، 56 درﺻﺪ ﺿﻌﯿﻒ و ﺧﯿﻠﯽ ﺿﻌﯿﻒ و 25 درﺻﺪ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ، آب ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي آﺷﺎﻣﯿﺪن ﺑﻮده و ﮐﯿﻔﯿﺖ آب از ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ رودﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي آﻟﻮدﮔﯽ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي آب ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ Pb و Mn و ﮐﻤﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ Fe و Cr ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺪل ﻫﺎي SMLR از DWQI و PIs ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﻮن ﻫﺎي اﺻﻠﯽ و ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ ﺗﻌﯿﯿﻦ 2(R )ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺮاي CD و ﮐﻢ ﺗﺮﯾﻦ R ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ 0/97 ﺑﺮاي HPI ﺑﻮده اﺳﺖ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ادﻏﺎم DWQI و PIs، ﯾﮏ روش ارزﺷﻤﻨﺪ و ﮐﺎرﺑﺮدي ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ آب ﺳﻄﺤﯽ اﺳﺖ و ﻣﺪل ﻫﺎي PLSR و SMLR ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ DWQI و PIs اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ.