بررسي اثرات تغيير اقليم بر بارش‌هاي سيل آسا در استان تهران

پديدۀ تغيير اقليم و گرمايش جهاني يكي از بزرگ‌ترين چالش‌هاي عصر حاضر است كه چرخۀ هيدرولوژيكي در مقياس جهاني و منطقه‌اي را تحت تأثير قرار داده است. هدف اين پژوهش بررسي اثرات تغيير اقليم بر بارش‌‌هاي سيل‌آسا در استان تهران است. اين پژوهش به دو بحث مطالعاتي (هواشناسي، هيدرولوژيكي) پرداخته است. در همين راستا، ابتدا پارامترهاي (دما و بارش) سه ايستگاه سينوپتيك تهران با دوره مشترك در بازۀ زماني (1988-2020) از سازمان هواشناسي و داده‌هاي بارش و رواناب ايستگاه‌هاي هيدرومتري از سازمان آب منطقه‌اي تهران دريافت شد. مدل و روش‌هاي آماري ريزمقياس در اين پژوهش SDSMDC, MannKendall, Rclimdex, XLSTAT براي شبيه‌سازي بارش‌هاي سيل‌آساي آتي و از مدل ‎SMADA  و HECHMS براي شبيه‌سازي سيلاب در دوره‌هاي فعلي و آتي بهره گرفته شده است. نتايج حاصل از مدل Rclimdex نشان داد كه شاخص‌هاي حدي دما در ايستگاه‌هاي آبعلي، شميران و مهرآباد روندي افزايشي داشته و شاخص‌هاي بارشي در ايستگاه آبعلي روندي افزايشي داشته، اما بارش در ايستگاه‌هاي شميران و مهرآباد روندي كاهشي داشته است. بررسي تغييرات مقدار بارش با استفاده از آزمون من‌كندال براي بيش‌تر ماه‌هاي سال روندي ايستا را نشان مي‌دهد و جهش‌هايي در ماه‌هاي بارشي ديده مي‌شود كه با افزايش فراواني رخداد بارش‌هاي فرين قابل توجيه است. در شبيه‌سازي با مدل2CanESM، با تأكيد سناريو انتشار RCP8.5، روند افزايشي دما براي دهه‌هاي آتي مشاهده مي‌شود و بيش‌ترين افزايش ميانگين دما متعلق به ايستگاه مهرآباد با 1/5 درصد افزايش نسبت به دورۀ مشاهداتي براي دورۀ زماني 2021-2083 بود. بيش‌ترين ماه بارشي براي هر سه ايستگاه ماه مارس در دورۀ آتي تخمين زده شده است؛ بنابراين، با افزايش روند دما تغييراتي در نوع بارش رخ داده است كه اين مي‌تواند تحت تأثير ميكرو اقليم شهري باشد. شبيه‌سازي مدل بارش رواناب حوضۀ آبخيز كن با HECHMS نشان داد كه حجم دبي در آينده به ميزان پنج درصد كاهش خواهد داشت و براي دورۀ بازگشت‌هاي مختلف بيش‌ترين حجم دبي را 1501/7 متر مكعب برآورد نموده است. استان تهران با تغيير اقليم ناشي از گرمايش جهاني روبرو شده و گرم‌تر خواهد شد. انتظار مي‌رود رفتار بارش در دهه‌هاي آتي ضمن كاهش، نوسانات آن افزايش يابد. اين افزايش محتمل فراواني سيل و رخداد آن را تقويت مي‌نمايد.