تأثير كاربرد انواع زغال زيستي بر غلظت سيليسيم و برخي عناصر غذايي ضروري خاك داراي بافت لوم رسي سيلتي

سابقه و هدف: بسياري از خاك‌هاي كشاورزي ايران به‌علت مديريت نامناسب از جمله سيستم تك‌كشتي و عدم رعايت تناوب زراعي، خروج كامل بقاياي گياهي از مزرعه و اقليم خشك و نيمه خشك و عدم كاربرد كودها و اصلاح‌كننده‌هاي آلي از نظر ماده آلي فقير هستند. مصرف بي‌رويه كودهاي شيميايي به منظور افزايش ميزان توليدات كشاورزي به‌ويژه در بخش زراعي موجب بروز پيامدهاي نامطلوب زيست محيطي مي‌شود. امروزه با توسعه كشاورزي ارگانيك، استفاده از تركيبات آلي براي كاهش استفاده از كودهاي شيميايي مورد توجه قرار گرفته است. نيشكر يك گياه تجمع كننده سيليسيم است و مديريت ضعيف در كشت نيشكر مي‌تواند سبب كاهش سيليسيم قابل دسترس شود. يكي از مهم‌ترين اصلاح‌كننده‌هاي آلي براي بهبود ويژگي‌هاي خاك، محتواي كربن و بهبود غلظت سيليسيم قابل دسترس، زغال زيستي مي‌باشد. هدف از اين پژوهش بررسي تأثير كاربرد انواع زغال زيستي بر غلظت سيليسيم و برخي عناصر غذايي ضروري خاك داراي بافت لوم رسي سيلتي بود. مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسي تأثير كاربرد انواع زغال زيستي بر غلظت سيليسيم و برخي عناصر غذايي ضروري خاك داراي بافت لوم رسي سيلتي، طرح آزمايشي به صورت آزمايش فاكتوريل، با دو فاكتور زغال زيستي و كود شيميايي در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه شركت كشت و صنعت نيشكر امام خميني (ره) خوزستان اجرا شد. زغال‌هاي زيستي‌ مورد استفاده در اين پژوهش باگاس نيشكر، پوسته برنج، كاه برنج، كاه گندم و چوب نراد بودند كه گرماكافت آن‌ها در كوره الكتريكي در دماي 300 درجه سانتيگراد و به مدت 3 ساعت گرماكافت انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل شاهد (بدون مصرف زغال زيستي و كود شيميايي)، زغال زيستي ، كودهاي شيميايي و زغال زيستي به همراه كودهاي شيميايي بود. زغال‌هاي زيستي در سطح يك درصد وزني به خاك اضافه شدند و تيمارها به مدت سه ماه در رطوبت ظرفيت زراعي انكوباسيون شدند. در پايان دوره انكوباسيون غلظت عناصر نيتروژن، فسفر، پتاسيم، سيليسيم، آهن، منگنز، مس و روي اندازه‌گيري شد. يافته‌ها: نتايج آزمايش نشان داد كه اثر تيمارها بر غلظت عناصر نيتروژن، فسفر، پتاسيم، سيليسيم، آهن، منگنز، مس و روي در خاك معني‌دار بود. تيمار زغال زيستي كاه برنج به همراه نيتروژن، فسفر و پتاسيم (RSB+NPK) بيشترين غلظت نيتروژن، فسفر و پتاسيم خاك را داشت. بيشترين غلظت سيليسيم خاك مربوط به تيمارهاي زغال زيستي كاه برنج به همراه نيتروژن، فسفر و پتاسيم (RSB+NPK)، زغال زيستي كاه برنج به همراه نيتروژن و فسفر (RSB+NP) و زغال زيستي كاه برنج به همراه فسفر (RSB+P) بود كه بين اين تيمارها و تيمارهاي زغال زيستي كاه برنج به همراه فسفر و پتاسيم (RSB+PK) و زغال زيستي كاه برنج (RSB) اختلاف معني‌داري وجود نداشت. تيجه‌گيري: به‌طور كلي نتايج اين مطالعه نشان داد تيمارهاي داراي زغال زيستي (زغال زيستي به تنهايي و يا همراه كود شيميايي) نسبت به تيمارهاي بدون زغال زيستي (شاهد و كود شيميايي) تأثير بيشتري در افزايش غلظت قابل دسترس عناصر غذايي در خاك داشتند. در بين زغال‌هاي زيستي نيز، زغال‌هاي زيستي كاه برنج، باگاس نيشكر و پوسته برنج در افزايش غلظت عناصر غذايي مؤثرتر بودند. به‌طور كلي مي توان نتيجه‌گيري كرد به‌دليل اينكه زغال زيستي منبع غني از اين عناصر غذايي است و تأثير مثبتي كه بر ويژگي‌هاي خاك دارد مي‌تواند به عنوان يك عامل مؤثر در جهت بهبود حاصلخيزي خاك استفاده شود.