شناسايي ابعاد شكل‌گيري هويت مكاني در محله‌هاي مسكوني مبتني بر ديدگاه متخصصان با كاربست تحليل عامل Q

بيان مساله: هويت مكاني به‌عنوان يكي از سازه‌هاي اصلي در علم روان‌شناسي محيط، نقش بسيار مهمي در رابطه‌ شناختي انسان و مكان سكونت وي و نيز افزايش سلامت روان و ارتقاي كيفيت زندگي او دارد. ليكن عدم توافق صاحب‌نظران و متخصصان در خصوص ساختار اين مفهوم، مانع از شناخت جامع آن شده است. از سوي ديگر، غالب مطالعات صورت‌گرفته در اين زمينه از جانب مكان و ويژگي‌هاي آن انجام شده، درحالي‌كه هويت مفهومي انساني و به‌ويژه روان‌شناختي است. بنابراين دستيابي به ابعاد و عوامل مؤثر بر شكل‌گيري هويت مكاني در محله‌هاي مسكوني از ديدگاه متخصصان معماري و شهرسازي و با تأكيد بر وجوه روان‌شناختي هويت مكاني، مي‌تواند گامي جهت پيشبرد تحقيقات هويت مكاني در حوزه معماري و شهرسازي شود. سوال تحقيق: عوامل مؤثر بر شكل‌گيري هويت مكاني در محله‌هاي مسكوني از ديدگاه متخصصان معماري و شهرسازي چيست؟ ابعاد شكل‌گيري هويت مكاني در محله‌هاي مسكوني مبتني بر ديدگاه‌ متخصصان معماري و شهرسازي چيست؟ اهداف تحقيق: شناسايي عوامل مؤثر بر شكل‌گيري هويت مكاني در محله‌هاي مسكوني و همچنين دستيابي به ابعاد شكل‌گيري هويت مكاني در محله‌هاي مسكوني مبتني بر دسته‌بندي ديدگاه‌هاي متخصصان معماري و شهرسازي.روش تحقيق: پژوهش حاضر به‌لحاظ هدف در دسته تحقيقات بنيادي با ماهيت اكتشافي و ازنظر روش گردآوري داده‌ها در دسته تحقيقات توصيفي قرار مي‌گيرد. روش تحقيق، تركيبي از روش‌هاي كيفي و كمّي منتج از مكتب عمل‌گرايي چندگانه است. شناسايي ابعاد شكل‌گيري هويت مكاني در محله‌هاي مسكوني در چهار بخش 1 مصاحبه با متخصصان، 2 كدگذاري باز و محوري، تهيه جدول هدف محتوا و پرسشنامه محقق‌ساخت بر اساس آن، 3 پيمايش دلفي در دو مرحله و 4 تحليل عامل Q با استفاده از نرم‌افزار SPSS 26، انجام شده است. جامعه آماري پژوهش در بخش اول، 9 نفر از متخصصان معماري و شهرسازي و در بخش پيمايش دلفي، 25 نفر بوده است كه به روش نظريه‌اي انتخاب شدند و نمونه‌گيري به روش شبكه‌اي (گلوله برفي) تا اشباع نظري ادامه يافت. مهم‌ترين يافته‌ها و نتيجه‌گيري تحقيق: نتايج پژوهش نشان‌ مي‌دهد، 8 ديدگاه غالب درزمينه شكل‌گيري هويت مكاني در ميان متخصصان وجود دارد كه ابعاد موضوع را شكل مي‌دهند و به‌ترتيب عبارت‌اند از: ابعاد «كالبدي ساختاري»، «روان‌شناختي»، «اجتماعي فرهنگي»، «عملكردي فعاليتي»، «زيبايي‌شناختي»، «زيست‌محيطي»، «تاريخي» و «معنايي». ديدگاه‌هاي متخصصان نيز، در طيفي از روان‌شناسي اجتماعي با ماهيت جزءنگر تا معناگرايي با ماهيت كل‌نگر شناسايي شد.