تبيين راهبردهاي طراحي معماري خانه سالمندان از منظر رضايتمندي نمونه موردي: خانه هاي سالمندان («آتا»، «مرحمت» و «آفتاب») اردبيل

بيان مساله: عليرغم تاكيد منابع ديني به حفظ احترام سالمندان، افزايش جمعيت سالمندان، نياز سالمندان به مراقبت و نگهداري، مشكلات اقتصادي خانواده، كوچكي مسكن، اهميت وجود فضاهاي باكيفيت و رضايت‌بخش براي تامين سلامت روان جمعيت سالمند را ضروري ساخته است. اگرچه وجود خانه‌هاي سالمند در جامعه‌اي با فرهنگ غني اسلامي امري پسنديده نيست، با اينحال، عدم انطباق فضاي خانه‌هاي سالمندان با روحيات و خصوصيات فردي سالمندان، تاثير نامطلوب جدايي از خانواده و احساس ياس و نااميدي را شدت خواهد بخشيد كه تلاش براي ترك مكان، احساس عدم تعلق، بي‌هويتي، انزوا و فردگرايي از عواقب نارضايتي از مكان است. از اين رو مطالعه عوامل مختلف فردي و محيطي اثرگذار بر رضايتمندي سالمندان نيازمند فهم و بررسي بيشتري است. سوال تحقيق: آيا تفاوت معني‌داري ميان خصوصيات فردي به لحاظ رضايتمندي و كيفيت فضايي وجود دارد؟، عوامل كيفيت فضايي موثر بر تحقق رضايتمندي چيست؟ و ميزان اثرگذاري ابعاد و شاخص‌هاي فضايي بر رضايتمندي چقدر است؟اهداف تحقيق: توجه به پايداري اجتماعي و نقش سالمندان در انتقال تجارب، بقاي فرهنگي و اخلاقي جامعه هدف آرماني و دستيابي به معيارهاي فضاهاي سالمندپذير هدف كلان و شناسايي خصوصيات عيني ذهني كيفيت‌هاي فضايي و ويژگي‌هاي فردي موثر بر رضايتمندي و تببين راهبردهاي طراحي در خلق فضاهاي خانه‌هاي سالمندان هدف عملياتي تحقيق حاضر است.روش تحقيق: پژوهش، از نوع توصيفي همبستگي است كه با استفاده از روش مطالعه كتابخانه‌اي عوامل كيفيت فضايي در چهار بعد فعاليت_كالبد، آسايش_خيال، اجتماع‌پذيري و دسترسي_ارتباط به‌عنوان متغير مستقل و عوامل فردي به‌عنوان متغير مداخله‌گر و معيارهاي رضايتمندي به‌عنوان متغير وابسته استخراج و با توجه به مدل پيشنهادي به طراحي پرسشنامه براساس طيف ۵ گزينه‌اي ليكرت اقدام گرديد. براي تحليل داده‌هاي حاصل از ابزار مشاهده و پرسشنامه از نرم‌افزار SPSS26 و از آزمونهاي همبستگي و رگرسيون و تحليل مسير استفاده شده است.مهم‌ترين يافته‌ها و نتيجه‌گيري تحقيق: يافته‌ها نشان مي‌دهد، دو ويژگي فرديِ جنسيت و تحصيلات اختلاف معني‌داري بر رضايتمندي دارند و بين عوامل كيفيت فضايي و رضايتمندي همبستگي قوي برقرار است، در اين ميان، دو بعد آسايش - خيال و فعاليت–كالبد به ترتيب با ضرايب 0.767 و 0.740، بيشترين تاثير مستقيم را در رضايتمندي از سراي سالمندان داشته‌اند، از طرفي وجود اثرات غيرمستقيم اهميت ابعاد عيني ذهني كيفي فضا را نشان مي‌دهد كه بيشترين ميزان اثرات غيرمستقيم را دو بعد دسترسي ارتباط و فعاليت كالبد به خود اختصاص داده‌اند. همچنين، سه شاخص شخصي‌سازي فضايي، پياده‌روي و ورزش و آسايش داراي بالاترين تاثير بر ميزان رضايت سالمندان مي‌باشند. در انتها، نتيجه‌گيري تحقيق در قالب راهبردهاي طراحي معماري ارائه شده است.