بررسي نظريه‌هاي سيستم تنظيم تناسبات در خانه‌هاي دوره قاجارِ خرم‌آباد

بيان مساله: امروزه توجه به اصول و مفاهيم سنتي و تاريخي معماري ايران از جمله اصل هندسه و تناسبات به ورطه فراموشي سپرده شده و حضور آن در بناهاي معاصر كمرنگ‌تر شده‌است. پژوهش حاضر در راستاي بازخواني هندسه و تناسبات و زنده نگه داشتن آن در معماري معاصر، به دنبال يافتن سيستمهاي تنظيمِ تناسبات به كار رفته در خانههاي دوره قاجار شهر خرمآباد مي باشد. در اين راستا ۷ خانه تاريخي دوره قاجار كه اسناد و مدارك معماري آنها موجود بوده، از بافت تاريخي اين شهر انتخاب شده و مورد بررسي قرار گرفته اند.سوال تحقيق: پژوهش حاضر به دنبال پاسخگويي به اين پرسش است كه كداميك از سيستم هاي تنظيم تناسبات در هندسه خانه هاي تاريخي خرم آباد در دوره قاجار به كار رفته است؟اهداف تحقيق: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسي و شناخت سيستم هاي تنظيم تناسبات به كار رفته در خانه هاي تاريخي دوره قاجارِ شهر خرم آباد، در راستاي زنده نگه داشتن و حفظ ارزش هاي معماري اين بناهاي تاريخي است.  روش تحقيق: روش گردآوري داده‌ها در اين پژوهش، برداشت هاي ميداني و استفاده از اسناد و مدارك كتابخانه‌اي، آرشيو سازمان ميراث فرهنگي استان لرستان و همچنين استفاده از كتب و مجموعه مقالات مرتبط با موضوع مي باشد. پس از برداشت و اندازه گيري داده ها و تأييد نرمال بودن آنها به روش آزمون كولموگروف اسميرنف، با استفاده از روش هاي تحليل آماري، آزمون فرض هاي آماري مناسب و همچنين با بهره گيري از نرم افزارهاي Spss وR ، صحت فرضيه كاربرد هريك از سيستم هاي تنظيم تناسبات در خانه هاي تاريخي دوره قاجارِ شهر خرم آباد به روش آزمونt  بررسي شده است. در نهايت براي تصميم گيري در رابطه با اينكه از ميان فرضيه هاي تأييد شده، احتمال استفاده از كداميك از آنها، در نمونه هاي مورد بررسي بيشتر است، از آمار توصيفي و ضريب تغييرات استفاده شده است.مهم ترين يافته ها و نتيجه گيري تحقيق: با توجه به اينكه عدد به دست آمده ضريب تغييرات براي۷۳/۱=3 √ كه دكتر پيرنيا از آن به عنوان تناسبات زرين ايراني ياد كرده است، از دو فرضيه ديگر كمتر است، لذا اين فرضيه به عنوان فرضيه اصلي ِ سيستم تنظيم تناسبات به كار رفته در خانه هاي تاريخي دوره قاجارِ شهر خرم آباد قبول و تأييد شده است. لذا بر اساس نتايج به دست آمده چنين استنباط مي شود كه معماران اين بناها كوشيده اند با بهره گيري از مستطيل زرين ايراني و تأمين عمق و تناسبات مناسب، علاوه بر سازماندهي و انتظام فضايي خانه ها، حداكثر بهره گيري از نور خورشيد را براي حياط و فضاهاي دورتادور آن در جهت آسايش و رفاه ساكنان بنا در فصول مختلف، فراهم كنند.