معرفي ابزار سنجش سطح خلـاقيت كودكان مشاركت كننده با معمار، در فرآيند طراحي معماري براي كودكان

بيان مسأله: در سال‌هاي اخير، مشاركت معمار و كودك در طراحي معماري براي كودكان، محور توجه بسياري از طراحان معماري قرار گرفته است و از آنجايي كه پاسخ خلـاقانه به مسائل معماري، معياري مهم در ارزيابي كيفي آثار معماري محسوب مي‌شود، پس مسألۀ اساسي پژوهش حاضر، يافتن ابزاري جهت ارزيابي سطح خلـاقيت كودكان مشاركت‌كننده در فرآيند طراحي معماري است، به نحوي كه نتايج اين ارزيابي، قابليت‌هاي خلـاقانۀ كودك در ارتقاء كيفيت اثر مشاركتي را براي معمار تشريح كند. سؤال تحقيق: اين پژوهش به ‌دنبال يافتـن پاسـخ دو سؤال اصـلي است: 1 در فرآيندهاي طراحي مشاركتي با كودكان، معمار به كمك كدام ابزار مي‌تواند به سنجش سطح خلـاقيت كودكان مشاركت‌كننده بپردازد؟ 2 بنيان‌هاي ساخت ابزار سنجش و ارزيابي سطح خلـاقيت كودكان در معماري، كدامند؟اهداف تحقيق: هدف پژوهش، معرفي ابزاري كاربردي جهت استفادۀ معماران در ارزيابي سطح خلـاقيت كودكان مشاركت‌كننده در فرآيندهاي طراحي معماري مشاركتي، است. روش تحقيق: اين پژوهش كيفي با هدف كاربردي است. داده‌هاي اوليه به روش كتابخانه‌اي جمع‌آوري شد. براي تحليل محتوا و استنتاج از داده‌ها، از روش فرا تركيب سندلوسكي و باروسو استفاده شد. با استفاده از ابزار گلين، روايي استنتاج‌ها بررسي شد. دسته‌بندي يافته‌ها در نرم‌افزار MaxQDA 10 انجام شد. ابزار پيشنهادي پژوهش در بازۀ زماني خرداد و تير 1399 چهار مرتبه مورد استفادۀ آزمايشي قرار گرفت. مرتبۀ اول و دوم را نگارندگان و به روش بازآزمايي به كمك 30 كودك(15 پسر و 15 دختر 8 تا 12 سال) اجرا كردند. مراتب سوم و چهارم را دو آزمونگر ديگر، در دو گروه مجزاي 30 نفره با همان شرايط جنسي و سني، اجرا كردند. اعتبارسنجي نتايج آزمون‌ها با آماراستنباطي و محاسبۀ ضرايب همبستگي پيرسون، در نرم‌افزار SPSS 25 ، انجام شد.مهم‌ترين يافته‌ها و نتيجه‌گيري تحقيق: يافته‌هاي پژوهش نشان داد سطح توانايي كودكان در اظهار نظر پيرامون مسائل مطرح شده با آنها، با هم متفاوت است. هر چند كودكان از مفاهيم بنيادين مؤثر در شكل‌گيري فضاهاي معماري دركي نسبي دارند، اما نتايج پژوهش نشان داد قابليت‌هاي خلـاقانۀ كودكان در حوزۀ پاسخ به مسائل معماري، با هم متفاوت است. از اين رو لـازم است قبل از شروع فرآيند مشاركتي، معمار آن دسته از قابليت‌هاي كودك كه مي‌تواند در توليد آثار معماري مشاركتي اثر بخش باشد را مورد سنجش و ارزيابي قرار دهد، تا بستر ورود كودكان خلـاق‌تر به فرآيند طراحي، فراهم شود. به اين سبب ابزار «سنجش سطح خلـاقيت كودكان مشاركت كننده با معمار» در قالب «دستورالعمل» و «جدول كمّي‌سازي و استنتاج نهايي» تدوين، اعتبارسنجي و ارائه گرديد.