ارزيابي ميزان آلودگي و توزيع عناصر كروم، نيكل و كبالت در خاك منطقه افيوليتي جغتاي (شمال غرب سبزوار)، بر اساس تحليل هاي آماري و استخراج ترتيبي

زمينه و هدف: دشت جغتاي در جوار معدن كروميت و زون افيوليتي سبزوار قرار گرفته است. هدف از اين تحقيق بررسي آلودگي فلزات سنگين در خاك دشت جغتاي ، از لحاظ ژئوشيميايي، شاخص هاي آماري و زيست محيطي مي باشد.مواد و روش ها: نمونه برداري از خاك دشت جغتاي در ارديبهشت 39 انجام گرفته و غلظت فلزات سنگين با استفاده از روش ICP-MS اندازه گيري شد. جهت تعيين فاز هاي ژئوشيميايي فلزات در خاك، از روش استخراج ترتيبي BCR استفاده شد.يافته ها:بررسي نتايج آناليز عناصر سنگين در نمونه هاي خاك منطقه مورد مطالعه نشان از غلظت بالاي برخي عناصر از قبيل كروم، نيكل و كبالت در بخش هاي جنوبي منطقه دارد. ارزيابي فلزات سنگين در خاك هاي منطقه جغتاي توسط روش هاي آماري چند متغيره( ضريب همبستگي پيرسون، آناليز خوشه اي و تحليل مولفه اصلي) نشان دهنده همبستگي مثبت و قوي عناصر كبالت، نيكل، كروم، آهن، منگنز و منيزيم مي باشد كه ناشي از منشا يكسان آنها ( واحدهاي افيوليتي و الترامافيكي منطقه ) مي باشد. بحث و نتيجه گيري:محاسبه شاخص هاي آلودگي ( عامل زمين انباشتگي، فاكتور غني شدگي، فاكتور آلودگي و درجه آلودگي اصلاح شده) نشان مي دهد كه خاك هاي منطقه نسبت به عناصر كروم و نيكل آلودگي شديد و نسبت به عنصر كبالت آلودگي متوسط دارند. آزمايش استخراج ترتيبي بر روي نمونه هاي آلوده نشان داد كه عناصر نيكل و كروم با غلظت بيش از 50 درصد در فاز تبادل پذيرتمركز يافته اند. به عبارت ديگر وجود واحد هاي افيوليتي و معدن كاري بر روي واحدهاي كروميتي در منطقه سبب آزاد شدن اين عناصر گرديده است ، به طوري كه با دور شدن از واحدهاي افيوليتي، غلظت اين عناصر كاهش مي يابد. هم چنين گونه سازي عناصر در فاز هاي مختلف نشان داد كه ساير عناصر اغلب در فازهاي باقي مانده تمركز يافته و منشا ليتوژنيك دارند.