ارزيابي تأثير تغييرات الگوهاي كاربري اراضي و ساختار كالبدي شهر بر تغييرات مكاني آلاينده‌ هاي هواي شهري (مطالعه موردي: شهر تهران)

زمينه و هدف: ساختار كالبدي اراضي نشان‌دهنده نحوه توزيع و تركيب افقي كاربري‌هاي شهري است كه نقش بسيار مهمي در پراكنش آلاينده‌هاي و كيفيت هواي شهري دارد. مكان گزيني منابع آلاينده (مانند كاربري‌هاي صنعتي، تجاري، اداري، مسكوني و ...) و اثرگذاري آن بر توزيع سفرهاي شهري و ترافيك، به دنبال خود بر ميزان و نحوه‌ي توزيع آلاينده‌هاي منتشر شده تأثير مي‌گذارد. هدف اصلي پژوهش حاضر بررسي نقش الگوي كاربري اراضي و ساختار كالبدي در تغييرات مكاني آلاينده‌هاي شهر تهران در بازه زماني 1390-1397 است.روش بررسي: جهت نيل به هدف تحقيق از تصاوير ماهواره‌اي لندست و همچنين از داده‌هاي آلايندگي مركز كنترل كيفيت هواي تهران در سال‌هاي 1390 و 1397 استفاده شد، جهت طبقه‌بندي تصاوير ماهواره‌اي و مشخص نمودن نوع كاربري‌ها از روش شبكه عصبي مصنوعي در نرم‌افزار ENVI و همچنين جهت پهنه‌بندي غلظت آلايندگي هواي شهر تهران از مدل Kriging در نرم‌افزار Arc GIS استفاده شد (تاريخ انجام تحقيق: سال 1398).يافته‌ها: نتايج تحليل خود همبستگي فضايي نشان داد كه در طول مدت 7 سال بين تغييرات ساختار فضايي و ميزان آلودگي هواي تهران همبستگي معناداري وجود داشته است.بحث و نتيجه‌گيري: نتايج بررسي تغييرات كاربري اراضي و شاخص‌هاي آلايندگي هوا نشان مي‌دهد كه افزايش ساخت‌وساز در غرب و شمال تهران باعث افزايش تمركز آلاينده‌ها در اين جهات از شهر شده درصورتي‌كه تغيير كاربري از زمين‌هاي باير به فضاهاي سبز شهري در شرق و جنوب شرقي شهر تهران باعث كاهش غلظت آلاينده‌هاي هواي شهري در اين مناطق شده است.