تجزيه و تحليل الگوي انتشار عناصر پرتوزاي طبيعي و مصنوعي در حوضۀ آبريز رود قره‌سو در خليج گرگان، شمال ايران

دانش الگوي توزيع و انتشار عناصر پرتوزاي طبيعي و مصنوعي و سطح تابش آنها در محيط زيست براي ارزيابي تأثيرات آن بر سلامتي انسان ها و موجودات زنده بسيار مهم است. در اين پژوهش، فعاليت ويژۀ عناصر پرتوزاي طبيعي و مصنوعي براي 30 نمونه جمع ‌آوري شده از رسوبات بالادست و دهانۀ خروجي رود قره‌ سو به خليج گرگان و همچنين رسوبات قسمت شرقي خليج گرگان با استفاده از آشكارساز فوق خالص ژرمانيومي اندازه گيري و نقشۀ توزيع آنها با استفاده از نرم افزار  سرفر و GIS ترسيم شد. فعاليت ويژۀ 137Cs ، 40K ، 232Th ، 226Ra به ترتيب از 8/80 تا 31/92 ، از 11/16تا 43/19، از 183/77 تا 562/88  و از 0/83 تا 12/72 بر حسب Bq/kg  به دست آمد. در بالادست سرچشمۀ رود قره‌سو، ميانگين غلظت 137Cs ، 40K ، 232Th ، 226Ra در نمونه هاي خاك كنار رود قره سو بيشتر از رسوبات كف اين رودخانه بود كه نشان دهندۀ شستتشوي رسوبات و حمل عناصر پرتوزا توسط جريان آب و انتقال اين عناصر به نقاط پايين تر است. در دهانۀ رود قره سو و خليج گرگان، الگوهاي توزيع 40K ، 232Th تقريبا مشابه يكديگر هستند و بالاترين غلظت عناصر 40K ، 232Th ، 226Ra مربوط به رسوبات دهانۀ رود قره سو است. غلظت Cs137 در دهانۀ رود قره سو كمترين مقدار را دارد و با فاصله گرفتن از دهانه به سمت قسمت هاي مياني خليج گرگان بر غلظت آن افزوده مي شود كه اين الگوي انتشار نشان دهندۀ حركت پذيري بالا و تمايل به رسوب گذاري در نقاط آرام‌تر براي 137Cs است. مقادير اندازه گيري شده براي كميت هاي پرتوشناختي و شاخص هاي خطرپذيري ناشي از تابش هاي هسته اي در اين پژوهش در محدودۀ مجاز هستند و ميزان تابش هاي هسته اي موجود، سلامتي ساكنين منطقه را تهديد نمي كند.