غربت‌گزيني و روح الينه شده در درون‌مايۀ شعري «شيركو بي‌كَس» و «معروف رصافي»

«شيركو بي كَس» شاعر بلندآوازۀ كُرد و «معروف رصافي» شاعر مشهور عرب از شعراي معاصر عراق در قرن بيستم هستند كه غربت گزيني در اشعارشان نمودي خاصّ دارد. افزون بر غربت روحي نشأت گرفته از شرايط زندگي شخصي، دو شاعر از اغتراب اجتماعي ـ سياسي و زماني و به تبع آن از اغتراب مكاني رنج مي برده اند. از آن روي كه تاكنون جستار مستقلّي به بررسي و تحليل تطبيقي پديدۀ غربت گزيني در شعر رصافي و بي كَس نپرداخته است، لذا نگارندگان در پژوهش حاضر برآن اند تا به بررسي تطبيقي غربت گزيني در شعر دو شاعر بپردازند. مسألۀ بنيادين پژوهش حاضر اين است كه پديدۀ غربت گزيني، چگونه و در چه قالب هايي در سروده هاي دو شاعر، نمود يافته و با چه مفاهيمي پيوند خورده است؟ جهت بررسي اين مسأله، نگارندگان از روش توصيفي ـ تحليلي مبتني بر بررسي بُن مايه هاي جامعه شناختي سروده هاي دو شاعر بهره گرفته اند. اغتراب روحي، اجتماعي و سياسي نشأت گرفته از هژموني بيگانگان و فرومايگان، ناخرسندي از اقامت در وطن، ناكامي و دَرهَم شكستگي، خفقان و فقدان آزادي، بيداد، تباهي اخلاق و معيارهاي اصيل، سرخوردگي از بي اعتنايي مردم به نداي روشنگرانه، اندوه برخاسته از واپسگرايي، حسرت بر زوال سرزمين مادري و كهن الگوهاي اصيل، دو شاعر را به انزوا سوق داده است؛ همچنان كه از اغتراب زماني ناشي از ناخرسندي از زندگي و مصيبت هاي روزگار و اشتياق بازگشت به گذشته و غربت مكاني حاصل از دوري از وطن رنج مي برده اند. در مقايسه با رصافي، نگاه شيركو به مسائل جهانيِ برآمده از اندوه و غربت دامنۀ وسيعتري را در بر مي گيرد. در ميان مفاهيم متعلّق به غربت گزيني، وطن جلوه گاه خاصّي دارد كه ساير عناصر برانگيزندۀ اغتراب را تحت الشّعاع قرار داده است زيرا وطن كانون و نقطۀ عطفي است كه سير تمام مسائل اجتماعي، سياسي، زماني و مكاني و احساس غربت برآمده از آن در شعر دو شاعر، پيرامون آن مي گردد.