تحليل روان‌شناختي «خود فعلي و ايده‌‌آلي» در رمان «درخت انجير معابد» احمدمحمود از منظر كارن هورناي

نقد روان‌شناختي شخصيت ازجمله پژوهش‌هاي جديد در حوزه داستان نويسي است. احمدمحمود (اعطا) (13811310 ه.ش) در رمان «درخت انجير معابد» با پرداختن به شيوه هاي جديد داستان‌نويسي ازجمله: 1توصيف ضدّ قهرمان 2تفاوت در شخصيت‌پردازي 3جريان سيّال ذهن 4عدم قطعيت 5درهم‌آميزي واقعيت و خيال و توصيف ذهنيات اشخاص، اثري متفاوت ايجاد كرده و به رمان هاي روانكاوانه نزديك شده است. يكي از نظريات جديد روانكاوانه در تبيين شخصيت، نظريه كارن هورناي است. وي ازجمله روانكاوان پسافرويدي است كه با مطرح كردن نظريه «تيپ هاي شخصيتي سه‌گانه» و «خود ايده آلي»، همچون آدلر به نقش موثّر اجتماع بر رفتار افراد تأكيد ورزيد. واكاوي رفتار شخصيت هاي رمان درخت انجير معابد كه تحت تأثير اجتماع، دچار اضطراب و تنش هاي دروني مي شوند قابليت تطبيق با نظريه هورناي را دارد. ازاين‌رو نگارنده در اين مقاله پس از پرداختن به جنبه هاي گوناگون نظريه هورناي، به بررسي مؤلفه «خودهاي سه گانه فعلي، واقعي و خود ايده آلي» در يكي از شخصيت هاي اصلي رمان يعني «فرامرز» كه بيشترين نقش را در حوادث داستان داشته، پرداخته است. شخصيت يادشده پس از مواجه‌شدن با «خود فعلي»، با عوامل مخرّبي همچون تحقير، بي اعتنايي، خشونت و اجحاف، دچار تضاد اساسي شده است و در اسارت خود ايده آلي و تبعات آن: يعني توقعات عصبي، غرور و بايدهاي عصبي قرار مي گيرد و بيش از پيش بر اضطراب، خشم و افسردگي وي افزوده مي گردد.