اثر مديريت زراعي بر عملكرد گل و پياز زعفران (Crocus sativus L.) در شرايط مديريت مزرعه‌اي كشاورزان (On-farm)

مديريت زراعي مناسب عامل مهمي براي كاهش تداخل بين گياهان و جذب بهتر منابع محيطي مي باشد. از طرف ديگر، تلفات عناصر غذايي به دليل فرسايش خاك و افزايش درجه حرارت، از جمله مشكلات عمده نظام هاي زعفران محسوب مي شوند. از اين رو، در اين مطالعه، اثر عوامل مديريت زراعي چون مقادير مختلف پياز و عمق كاشت بر عملكرد گل، كلاله و پيازهاي دختري و خصوصيات كيفي زعفران در دو سال زراعي 98-1397 و 99-1398 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد، به صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي تحت شرايط مديريت مزرعه اي كشاورزان (on-farm trials) بررسي شد. تيمارها شامل مقادير مختلف پياز مادري (10، 15 و 20 تن پياز در هكتار) و عمق كاشت (5 و 10 سانتي متر) بود. تعداد گل، عملكرد گل تر، عملكرد كلاله خشك، عملكرد پياز هاي دختري، تعداد پياز هاي دختري، ميانگين قطر پياز دختري و تعداد و وزن پياز هاي دختري در گروه هاي وزني 4 ، 8-4.1 و بيش از 8.1 گرم و خصوصيات كيفي (شامل محتوي كروسين، پيكروكروسين و سافرانال) در سال دوم اندازه گيري و ثبت شد. نتايج حاصل از پژوهش نشان داد كه عمق كاشت تاثير معني داري بر صفت عملكرد گل و پياز نداشت، اما افزايش مقدار پياز تا 20 تن در هكتار سبب افزايش تعداد گل (112 در مترمربع)، عملكرد گل تر (49.71 گرم بر مترمربع) و وزن خشك كلاله (1.11 گرم بر مترمربع) شد. بيشترين عملكرد پياز هاي دختري در تيمار 20 تن پياز در هكتار + عمق كاشت 10 سانتي متر (181.3 گرم بر مترمربع) به دست آمد. بر اساس نتايج، اگر هدف حصول عملكرد گل بالا در سال هاي اوليه باشد، مقادير بالاتر پياز‌ در واحد سطح توصيه مي گردد، اما درصورتي كه هدف از كاشت زعفران به دست آوردن حداكثر عملكرد پياز و تداوم برداشت گل از مزرعه باشد، مقدار پياز در واحد سطح بايد كمتر در نظر گرفته شود. به طور كلي، با توجه به كمبود منابع آبي به ويژه در مناطق خشك و نيمه خشك، مديريت زراعي باعث افزايش بهره وري زمين، بهبود عملكرد گل و پياز و در نتيجه بهبود معيشت كشاورزان در دوره زندگي زعفران به عنوان يك گياه داراي نيچ اكولوژيكي ويژه مي شود.