ارزيابي تنوع ژنتيكي برخي از ژنوتيپ‌هاي زرشك وحشي (.Berberis spp) در استان‌هاي البرز و تهران با استفاده از نشانگرهاي ريخت‌شناسي و ميوه‌شناسي

زرشك از گياهان بومي ايران و متحمل به تنش هاي محيطي بخصوص خشكي است. تنوع ژنتيكي 25 ژنوتيپ زرشك وحشي در دامنه هاي شمالي استان هاي تهران و البرز با استفاده از خصوصيات مورفولوژيكي مورد بررسي قرار گرفت. 32 صفت كمّي و كيفي مورفولوژيكي و باغباني بر اساس دستورالعمل UPOV (TG 3.68) ارزيابي شدند كه از اين تعداد 11 صفت كمي قابل اندازه گيري شامل‌ طول و عرض برگ، طول و عرض ميوه، طول دمگل، تعداد حبه در خوشه، طول خار، ويتامين ث، TA (Titratable Acidity) و TSS (Total Soluble Solid) مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. براي تعيين فاصله ژنتيكي بين ژنوتيپ ها از روش‌هاي آماري چند متغيره شامل تجزيه به عامل ها، تجزيه خوشه اي و ضرايب همبستگي بين صفات استفاده شد. نتايج تجزيه واريانس اختلاف معني‌داري را بين ژنوتيپ‌ها براي تمام صفات كمّي مورد ارزيابي نشان داد. تعداد حبه در خوشه با 45.55 ، طول خار با 28.67 و اسيد قابل تيتراسيون با 26.58 درصد بيشترين دامنه تغييرات را داشتند. ژنوتيپ هاي وحشي زرشك با دارا بودن حداقل ميزان 4.7 ميلي گرم ويتامين ث در صد گرم ميوه تازه (ژنوتيپ آسارا يك) و بيشترين مقدار ويتامين ث 10.57 (طالقان 4) و 9.63 (چالوس 8) و 9.4 (طالقان 8) در مقايسه با ميوه هاي معتدله مانند سيب، انگور، گيلاس و هلو قابل توجه هستند. طبق تجزيه خوشه اي ژنوتيپ‌هاي زرشك وحشي به پنج گروه اصلي و ده زير گروه و يك ژنوتيپ مستقل (چالوس 9) تقسيم شدند. در اكثر موارد ژنوتيپ‌ها با موقعيت اقليمي يكسان رويشي در يك گروه قرار گرفتند. ژنوتيپ هاي گروه يك بالاترين طول و عرض ميوه، طول و عرض برگ و طول خار را داشتند. در اين ميان ژنوتيپ هاي چالوس 8 و طالقان 8 با دارا بودن مقدار بالاي ويتامين ث، در يك زير گروه قرار گرفتند. ژنوتيپ هاي طالقان4، چالوس 8 و  طالقان 8 با بيشترين ميزان ويتامين ث قابل اهميت در برنامه‌هاي اصلاحي هستند. تنوع مشاهده شده در بين ژنوتيپ هاي زرشك وحشي زمينه مناسبي براي برنامه‌هاي اصلاحي و انتقال صفات مطلوب مي باشد.