بررسي سبك شناسي منظومۀ غنايي «ناظر و منظور» اثر وحشي بافقي

زمينه و هدف: وسيعترين نوع ادبي در شعر فارسي، مربوط به حوزۀ غنايي است و بخش عمدۀ ادبيات غنايي ايران به منظومه هاي عاشقانه تعلق دارد. در اين مقاله به بررسي سبك‌شناسي يكي از اين آثار با نام «ناظر و منظور» اثر وحشي بافقي پرداخته ميشود. روش مطالعه: اين مقاله براساس مطالعات كتابخانه اي و به شيوۀ توصيفي-تحليلي انجام شده است. يافته ها: مثنوي عاشقانۀ ناظر و منظور بر وزن خسرو و شيرين نظامي است كه داستان دو دلدادۀ چيني را روايت ميكند كه پس از سالها دوري در مصر به يكديگر ميرسند. هرچند تمام مثنويهاي عاشقانۀ بعد از نظامي، نوعي نظيره و تقليد از آثار نظامي هستند، لطف بيان، طراوت و سادگي زبان و مخصوصاً سوزوگداز موجود در منظومۀ ناظر و منظور باعث جذابيت اين اثر شده است. نتيجه گيري: مقدمۀ اثر بعلت پرداختن به موضوعاتي مانند خلقت انسان، دنيا و... تا حدي داراي زباني فاخر و سنگين است، اما متن اصلي داستان نرم و ساده و دلنشين است. توجه وحشي به آرايه هاي لفظي مانند تكرار زياد است اما چندان در قيد كاربرد جناس نيست؛ مگر در قوافي كم واج كه ناخودآگاه كلمات با هم داراي جناس ميشوند. انتخاب بحر هزج باعث تناسب وزن با موضوع سخن گرديده است. بيشترين نوع تشبيهات حسي به حسي است، استعاره ها بيشتر مكنيه اند و كنايه ها بيشتر عاميانه و محاوره اي هستند. بزرگترين مضمون موجود در اين منظومه عشق است، البته عاشق و معشوق در اين منظومه با وجود مذكر بودن، عشقي پاك و بي‌آلايش و افلاطوني دارند. بعد از مضمون عشق، مضاميني مانند توصيف و پند و اندرز نيز در اثر ديده ميشود.