نقد فضايل اخلاقي اشعار دورۀ بيداري بر مبناي الگوي خواجه نصيرالدين طوسي در اخلاق ناصري

زمينه و هدف: ادبيات تعليمي در معناي عام، به اشعار و آثاري اطلاق ميشود كه حاوي موضوعاتي مانند حكمت، پند و اندرز و اخلاق باشد. در آثار شاعران ادوار مختلف، اشعار بسياري در پندهاي اخلاقي وجود دارد. در اين مقاله به بررسي فضايل اخلاقي بر مبناي الگوي خواجه نصيرالدين طوسي در كتاب اخلاق ناصري پرداخته شده است. روش مطالعه: روش تحقيق در اين مقاله، كتابخانه اي است و با استفاده از شيوۀ تحليل محتوا از نوع كيفي، تحليلهاي لازم صورت خواهد پذيرفت و در نهايت يافته ها و نتايج پژوهش بشكل توصيفي تحليلي و استنتاجي ارائه خواهد شد. يافته ها: خواجه نصير در اخلاق ناصري با رويكردي فلسفي به اخلاق مينگرد و حكمت عملي را بر سه دستۀ اخلاق، تدبير منزل و سياست مُدُن تقسيم‌بندي ميكند و اخلاق را به دو دستۀ فضايل و رذايل تقسيم ميكند. او به چهار فضيلت اصلي حكمت، شجاعت، عفت و عدالت قائل است و ديگر فضيلتها را نيز زيرمجموعۀ اين چهار فضيلت اصلي قرار ميدهد و معتقد است اين چهار فضيلت اصلي، از عملكرد مختلف سه قوۀ متباين حاصل ميشود. با تحقيق در اشعار شاعران دورۀ بيداري، مشخص شد از ميان چهار فضيلت اصلي، شاعران اين دوره بيشتر به فضيلت عدالت پرداخته اند. نتيجه گيري: مهمترين فضيلت اخلاقي در زيرگروه فضيلتِ اصلي حكمت كه شاعران اين دوره به آن پرداخته اند، توجه به علم و دانش است كه در حقيقت براي جبران عقب‌ماندگيهاي كشور از سوي شاعران مطرح شده است. در زيرگروه فضيلتِ اصلي شجاعت، اين شاعران به موضوعاتي از قبيل همت، تواضع و شجاعت توجه بيشتري نشان داده اند. درمورد فضيلتِ اصلي عفت نيز موضوعات عفت و حجاب، قناعت، خوي خوش و صبر و شكيبايي بسامد بيشتري دارد. در زيرگروه فضيلتِ اصلي عدالت نيز توجه شاعران بيشتر به موضوعاتي مانند دينداري، صدق و راستي، احسان به والدين، شفقت و مكافات بوده ‌است.