ارزيابي مقدار آب كاربردي و بهره‌وري آب سويا در دشت مغان

در پژوهش حاضر، با انجام اندازه‌گيري‌هاي صحرايي در فصل زراعي 1400- 1399، آب كاربردي فصلي و بهره‌وري فيزيكي و اقتصادي آب سويا در 37 مزرعه با مديريت زارعين (با سامانه آبياري شياري/نواري) در دشت مغان، استان اردبيل ارزيابي شد. در فصل زراعي اين پژوهش، ميانگين نياز آبي خالص سويا در مزارع مزبور 542 ميلي‌متر (بين 431 تا 691 ميلي‌متر) و ميانگين 10 ساله آن 543 ميلي‌متر (442 تا 671 ميلي‌متر) بود. ميانگين كل آب كاربردي (مجموع بارش موثر فصلي و آب آبياري) در مزارع مزبور 6554 مترمكعب در هكتار (5005 تا 10009 مترمكعب در هكتار) و ميانگين عملكرد دانه سويا 2/90 تن در هكتار (2/05 تا 4/12 تن در هكتار) به‌دست آمد. ميانگين كل آب كاربردي در كشت بهاره سويا (7906 مترمكعب در هكتار) به‌طور معـني‌داري (P 0.01) بيشتر از مقدار نظير آن براي كشت تابستانه (6390 مترمكعب در هكتار) بود. نمايه‌هاي بهره‌وري مجموع آب آبياري و بارش موثر (WPI+Pe) و بهره‌وري اقتصادي آب آبياري (WP$) در مزارع مطالعاتي به‌ترتيب، با ميانگين 24/0 كيلوگرم در مترمكعب و 33/19 هزار ريال در مترمكعب، بين 0/18 تا 0/30 كيلوگرم در مترمكعب و 15/21 تا 62/40 هزار ريال در مترمكعب متغير بود. عملكرد دانه سويا در بخش عمده مزارع مطالعاتي (70% مزارع) فراتر از حداقل عملكرد قابل انتظار دانه سويا در كشت آبي (2/5 تن در هكتار) بود. نتايج نشان داد با اعمال پنج و سه نوبت آبياري به‌ترتيب، براي سوياي بهاره و تابستانه، سطح مطلوبي از عملكرد و نمايه‌هاي بهره‌وري آب دست يافتني است. ميانگين نمايه راندمان كاربرد آب طي مراحل رشد سويا در مزارع مزبور در دامنه 50% تا 82% قرار داشت.