طراحي هرم مباني معرفت‌شناسانۀ پارادايم علم اسلامي مستخرج از چهارچوب حكمت اسلامي با تأكيد بر مباني استاد مطهري

در سنت غربي، عموماً از سه ‌پارادايم اثباتي، تفسيري و انتقادي نام برده مي‌شود كه داراي تفاوت و تضادهاي جدي نظري و عملي هستند. پارادايم، كه متشكل از بنيان‌هاي هستي‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و روش‌شناسانه است، بسان عينك محقق، جهت‌گيري علم را نسبت‌به واقع و معرفت معين مي‌كند و زيربناي روش‌شناسي ويژه‌اي در توليد علم را تعين مي‌بخشد؛ چراكه چهارچوب‌هاي فكري متفاوت، ساخت، فرايند و جهت تحقيقات را متأثر مي‌‌كند؛ ازاين‌رو، هريك از پارادايم‌هاي سه‌گانۀ مرسوم در سنت غربي، علم انساني و طبيعي متناسب با خود را توليد مي‌كنند و نتيجه مي‌دهند. انقلاب اسلامي نيز، كه پرچم اقامۀ دين در تمامي عرصه‌هاي حيات بشري را برافراشته است، براي رسيدن به اين هدف خود و دستيابي به الگوي پيشرفت اسلامي و تأسيس تمدن نوين اسلامي، نيازمند بازتوليد، پالايش و كشف علم و دانش مبتني‌بر چهارچوب نظري (پارادايم) خود است؛ ازاين‌رو، كشف و بازطراحي پارادايم علم اسلامي براي دستيابي به اهداف انقلاب اسلامي ضروري و اجتناب‌ناپذير است.حكمت اسلامي، برخلاف افت و خيزهاي تقابلي سنت غربي، مسير مستقيمي را طي كرده و در عين آنكه ادوار و مكاتب مختلفي در آن به‌وجود آمده، روزبه‌روز بر قوت جوهرۀ آن افزوده شده است. هستۀ هويت واحد حكمت اسلامي، به‌مثابه يك پارادايم، در سرتاسر دامنۀ دانشي سنت اسلامي كشيده شده است. اين پارادايم، همچون ساير پارادايم‌ها، از اصولي هستي‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و روش‌شناسانه تشكيل شده و در مقام توصيۀ روشي نيز فرايند خاصي را مطرح مي‌كند. اين مقاله، با اعتقاد بر اينكه جوهرۀ حكمت اسلامي ظرفيت آن را دارد كه براساس عناصر اصلي چهارچوب‌هاي پارادايم‌هاي معروف غربي بازطراحي شود، با رويكرد توصيفي‌ـ‌تحليلي و روش كتابخانه‌اي، مباني معرفت‌شناسانۀ پارادايم علم اسلامي مورد نياز توليد علم انقلاب اسلامي را براساس بنيان‌هاي دستگاه حكمت اسلامي با تأكيد بر مباني استاد شهيد مطهري معرفي كرده و آن را در قالب يك هرم معرفتي پنج‌لايه طراحي مي‌كند.