تحليل متن‌شناختي نسخ خطي حمله‌ حيدري باذل و انواع تكمله‌هاي آن (و تبيين گونه حمله‌سرايي بر مبناي روي كرد انواع)

حمله‌حيدري باذل‌مشهدي، اثري است كه در ادبيات حماسي فارسي، بيش‌ترين كميت و تنوع نسخ را پس از شاهنامه فردوسي دارد. در اين جستار، با بررسي 100 نسخه حمله، به معرفي چند تكمله جديد و تعيين ميزان و تركيب تكمله‌هاي اين متن و سپس طبقه‌بندي پيكره متني تحقيق، بر مبناي روي‌كرد انواع ادبي، در پنج رده پرداخته‌ايم. بر مبناي روي‌كرد نقد متني مشخص ‌شد، نسخ حمله حيدري باذل، به علت سبك هندي سراينده و كاربرد آييني متن در حمله‌خواني، بر خلاف عموم آثار ادبي كلاسيك، در طول زمان، به جاي الحاق و افزايش ابيات، متحمل اسقاط و حذف ابيات شده‌اند؛ به جز انتهاي نسخ كه تكمله بدان‌ها افزوده شده است. بر مبناي طبقه‌بندي انواع نيز، گونه حمله‌سرايي اين‌گونه تعريف شد: حمله‌سرايي، در سطح كلان، ذيلِ ژانر حماسه ثانويه ديني، و زيرْژانرِ حماسه ادبي، با كاركرد حماسه زبان تبيين شد. هم‌چنين از حيث محتوايي در شمار منظومه‌هاي حماسي تاريخي با دو گونه حماسه تاريخيِ محض يا حماسه تلفيقي تاريخي- عاميانه محسوب شد كه از حيث رابطه با متن معيار (حمله باذل) سه زيرگونه تكمله باذل، نظيره‌سرايي بر باذل و ترجمه حمله را شكل داده‌است.