مطالعه‌ طرح تعادل‌بخشي منابع آب زيرزميني تحت شرايط تغيير اقليم (مطالعه‌ موردي: محدوده‌ مطالعاتي هشتگرد)

هدف از اين پژوهش، بررسي راهكارهاي تعادل‌بخشي منابع آب زيرزميني در راستاي سازگاري با تغييراقليم است. منطقه‌ مورد مطالعه‌ اين پژوهش، منطقه‌ هشتگرد واقع در غرب استان البرز به وسعت 1170.6 كيلومترمربع، و يك آبخوان آبرفتي با مساحت 410.7 كيلومترمربع است. براين‌اساس شبيه‌سازي دو پارامتر بارش و دما در منطقه‌ هشتگرد با سه مدل اقليمي HadGEM2-ES ، EC-ERATH و GFDL-CM3، با استفاده از سه سناريوي انتشار RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 انجام گرفت. پس از شبيه‌سازي اقليمي، ريزمقياس‌نمايي با استفاده از مدل LARS-WG v6 انجام گرفت. پس از ارزيابي اثر تغييراقليم در منطقه، به‌منظور ارزيابي وضعيت كمّي آبخوان، با استفاده از مدل MODFLOW در نرم‌افزار GMS شبيه‌سازي انجام گرفت و پيش‌بيني وضعيت آتي تحت شرايط تغيير اقليم آناليز شد. نتايج شبيه‌سازي اقليمي نشان داد كه مقادير شبيه‌سازي‌شده در مقايسه با داده‌هاي مشاهداتي حاكي از افزايش ميانگين بارش و كاهش دما در اكثر ماه‌هاي سال است كه بررسي تفاوت بين مقادير به‌دست‌آمده در سطح آماري 95 درصد حاكي از معني‌داربودن اختلاف و مناسب‌بودن نتايج شبيه‌سازي است. از طرفي نتايج شبيه‌سازي وضعيت كمّي آبخوان حاكي از ادامه‌ روند افت آبخوان بوده و نتايج استخراجي نشان مي‌دهد كه بيشترين ميزان افت در سناريوي انتشار RCP 8.5 و كمترين ميزان افت در سناريوي RCP 2.6 ثبت شده‌ است. ميزان افت آبخوان در سناريوي RCP 2.6 در سه مدل بين 7.8 تا 8 متر، در سناريوي RCP 4.5 بين 7.9 تا 8.8 متر و در سناريوي RCP 8.5 بين 8.5 تا 9.7 متر به‌دست آمد. پس از ارزيابي وضعيت آتي، سناريوهاي تعادل‌بخشي آبخوان به‌منظور سازگاري با تغيير اقليم در منطقه با استفاده از 5 راهكار ارزيابي با ارزيابي بهبود وضعيت نسبي آبخوان آناليز شد. نتايج اِعمال راهكارهاي تعادل‌بخشي نشان داد كه در سناريوي تأمين آب شرب از طريق سد طالقان و جايگزيني آب چاه‌هاي منطقه، بايستي حجم 20 ميليون ‌مترمكعب آب به‌صورت انتقالي براي تأمين آب شرب شهر هشتگرد تخصيص يابد و جايگزين 20 ميليون ‌مترمكعب آب برداشت‌شده از چاه‌هاي منطقه شود. براين‌اساس در اين سناريو ضمن انتقال آب و در نظر داشتن ضريب آب برگشتي مصارف شرب به ميزان 60 درصد، مشخص شد حجمي معادل 32 ميليون ‌مترمكعب آب كمتر از آبخوان برداشت مي‌شود. در نتيجه تدوين راهكارهاي اثربخش براي تعادل‌بخشي منابع آب زيرزميني در تمام محدوده‌هاي مطالعاتي كشور كه در شرايط وقوع تغييرات اقليمي نيز حادتر خواهد شد، بسيار حائز اهميت است.