تفكيك اثرات تغيير اقليم و فعاليت‌هاي انساني بر كاهش رواناب در حوضه‌ كرخه با روش تحليل حساسيت هيدرولوژيكي

تغيير اقليم و فعاليت‌هاي انساني، دو عامل اصلي مؤثر بر تغيير رواناب در حوضه‌‌هاي آبريز بوده و تفكيك اثرات آن‌ها براي طرح‌ريزي كاربرد اراضي، مديريت منابع آب و فعاليت‌هاي اجتماعي، اقتصادي و سياسي از اهميت زيادي برخوردار است. در اين تحقيق، سهم اثرات تغيير اقليم و فعاليت‌هاي انساني بر كاهش رواناب در حوضه‌ كرخه، با روش تحليل حساسيت هيدرولوژيكي تفكيك شد. روند در مقادير سالانه‌ بارش، رواناب، دماي هوا و تبخير و تعرق پتانسيل از سال 1369 تا 1399 با آزمون من-كندال تعيين شد. نتايج نشان داد كه رواناب روند كاهشي در سطح معني‌‌داري 0.01 داشت، درحالي‌كه هيچ روند معني‌‌داري در مقدار بارش مشاهده نشد. دماي متوسط سالانه‌ هوا و تبخير و تعرق پتانسيل روند افزايشي در سطح معني‌‌داري 0.01 را نشان داد. نتايج نشان داد كه نقطه‌ تغيير در سري رواناب سالانه براساس آزمون پتيت و روش منحني تجمعي دوگانه‌ بارش-رواناب، در سال 1378 رخ داد؛ بنابراين دوره‌ پيش از تغيير و دوره‌ پس از تغيير، به‌ترتيب قبل و بعد از سال 1378 است. ميانگين رواناب سالانه در دوره‌ پس از تغيير برابر با 34.4 درصد نسبت‌به دوره‌ پيش از تغيير كاهش يافت. نتايج روش تحليل حساسيت هيدرولوژيكي نشان داد كه تغيير اقليم و فعاليت‌‌هاي انساني منجر به كاهش رواناب به‌ترتيب برابر با 36.2 و 63.8 درصد در حوضه‌ كرخه شد. نتايج اين مطالعه مي‌‌تواند مرجعي براي توسعه، بهره‌‌برداري و مديريت منابع آب و حفاظت از محيط‌زيست باشد.