نقش سياسي امام علي (ع) در عصر پيامبر (ص) و خلفاي نخستين: بازيابي منابع و اعتبار سنجي روايات يعقوبي

تاريخ يعقوبي اثر احمد بن ابي يعقوب (د. 284ه‍ ) از جمله تواريخ عمومي است كه به روش تركيبي تأليف شده، بدين معني كه با حذف زنجيره اِسناد و تلفيق محتواي چند روايت از يك رويداد گزارشي واحد و منسجم از آن عرضه كرده است. حذف زنجيره اِسناد، نا هم‌خواني برخي از گزارش‌ها با روايات ديگر منابعِ شناخته شده هم‌عصر (المغازي واقدي، الرِدَّه واقدي، السيرهُ النَبَويَّه ابن هشام، الطبقات الكبري ابن سعد، الامامه و السياسه ابن قُتَيبَه و...) و به ويژه ارائه گزارش‌هاي نادر و تشيّع وارِ يعقوبي بازيابي منابع و اعتبار سنجي روايات او را ضرور مي‌سازد. پرسش‌هاي اين پژوهش اينهاست: منابع يعقوبي كدام است؟ آيا اين منابع اعتبار و وثاقت كافي دارند؟ و سرانجام اين‌كه معيار يعقوبي براي گزينش روايات چه بوده است؟ بنابر يافته‌هاي پژوهش اگرچه روايات يعقوبي در باب جانشيني امام علي (ع) در مدينه در غزوَه تَبوك، تصدّي امام علي (ع) در جمع آوري زكات و جزيه از نجراني‌ها، حجه الوداع و واقعه غدير، استنكاف از بيعت با ابوبكر (جز يك روايت)، رايزني عمر با امام علي (ع) در تعيين مبدأ تاريخ، رايزني عمر با امام علي (ع) در امور مالي، انتخاب خليفه سوم (جز دو روايت) و مشاورۀ عثمان با امام علي (ع) در مسائل فقهي هم‌سو با ساير منابع و معتبر است؛ اما در جاهايي متأثّر از گرايش‌هاي شيعي يا دلايل ناشناخته ديگر گزارش‌هايي متفاوت و كمياب ارائه كرده كه منبع آن‌ها مشخّص نيست.