استفاده از ضايعات كشاورزي براي توليد جدايه ايراني قارچ Ganoderma applanatum (Pers.) Pat. و ارزيابي عملكرد و برخي خصوصيات دارويي

سابقه و هدف: انتخاب بستر كشت مناسب و هم‌چنين بررسي جايگزيني ساير ضايعات كشاورزي ارزان قيمت به جاي تراشه چوب درختان با ارزش يكي از مهم‌ترين نكاتي است كه بايد در كشت و توليد قارچ‌هاي دارويي مورد توجه قرار گيرد. انتخاب بستر كشت مناسب قارچ‌ها و غني‌سازي بستر با مكمل‌هاي آلي به طور گسترده‌اي توليد اندام بارده و ارزش دارويي قارچ‌ها را تحت تأثير قرار مي‌دهد. هدف از انجام اين پژوهش جايگزيني تركيبات ليگنوسلولزي ارزان قيمت به جاي تراشه چوب و انتخاب مناسب ترين مكمل هاي آلي جهت غني سازي بستر كشت قارچ گانودرما آپلاناتوم مي باشد .مواد و روش‌ها: اين پژوهش در سالن كشت مجهز به دستگاه‌هاي كنترل دما، رطوبت و نور در دانشگاه زابل و به صورت فاكتوريل دو عاملي و در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با 3 تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل 10 نوع بسترهاي كشت پايه تراشه چوب (خاك اره): درخت راش، تراشه چوب درخت بلوط، تراشه چوب درخت ممرز، تراشه چوب درخت صنوبر، تراشه چوب درخت اكاليپتوس، تراشه چوب درختچه گز، تراشه چوب انگور (ساقه‌هاي هرس شده)، تراشه چوب ساقه درخت خرما، تراشه چوب برگ درخت خرما و باگاس نيشكر بود. هم‌چنين به عنوان فاكتور دوم به هر كدام از بسترهاي اصلي، 10 درصد از تركيبات آلي نيتروژن‌دار شامل سبوس گندم، سبوس برنج، تفاله پنبه‌دانه و تفاله زيتون اضافه گرديد. يافته‌ها: نتايج اين پژوهش نشان داد بيشترين عملكرد به ميزان (145.5 گرم)، ماده خشك كل (36.8 گرم)، پروتئين اندام ميوه‌اي (27.15 ميلي‌گرم در 100 گرم ماده خشك)، خاكستر (4.97 درصد)، نيتروژن (4.38 ميلي‌گرم در 100 گرم ماده خشك) و پلي ساكاريد كل (14.35 ميلي‌گرم بر گرم ماده خشك) مربوط به بستر كشت تركيبي تراشه چوب بلوط با سبوس گندم بود. بالاترين ميزان آب قارچ (85.16 درصد) مربوط به بستر كشت تراشه چوب اكاليپتوس و بالاترين راندمان بيولوژيكي (19.71 درصد) مربوط به بستر كشت تركيبي تراشه چوب بلوط با تفاله زيتون بود. بيشترين پتاسيم (299 ميلي‌گرم در 100 گرم ماده خشك)، كلسيم (11.73 ميلي‌گرم در 100 گرم ماده خشك) و ظرفيت آنتي اكسيداني (54.25 درصد) مربوط به بستر كشت تراشه چوب بلوط ثبت شد. هم‌چنين نتايج حاكي از آن بود كه در بستر كشت تراشه چوب بلوط كم‌ترين زمان از نظر زمان كامل شدن پنجه ‌دواني (29.40 روز)، كم‌ترين زمان براي پين‌دهي (43.13 روز) و در بستر كشت تراشه چوب درخت ممرز كم‌ترين زمان براي پيش رسي (70.26روز) ثبت شد.نتيجه گيري: هرچند بستر كشت تراشه چوب بخصوص درخت بلوط به عنوان بستر مناسب براي پرورش قارچ گانودرما آپلاناتوم گزارش شد، اما دسترسي آسان و همچنين هزينه پايين‌تر ساير ضايعات ليگنوسلولزي كشاورزي، سبب شده تا بعنوان جايگزيني مناسب براي آن معرفي گردد. با توجه به نتايج اين تحقيق استفاده از بسترهاي تركيبي و مكمل‌هاي آلي در كشت و توليد قارچ‌هاي دارويي بخصوص گانودرما آپلاناتوم توصيه مي‌گردد.