بررسي مهار علف‌هاي هرز بر انتقال مجدد مواد پرورده، عملكرد و اجزاء عملكرد در كشت مخلوط ارقام گندم

سابقه و هدف: گندم مهمترين گياه زراعي روي زمين است كه از زمان اهلي شدن تاكنون همواره از اهميت خاصي برخوردار بوده و بيشترين سطح زير كشت را در بين محصولات زراعي به خود اختصاص داده است. در ميان عوامل كاهش‌ دهنده توليد گندم كشور، علف‌هاي‌هرز از اهميت خاصي برخوردار بوده است و بر اساس مطالعات انجام شده ميانگين خسارت علف‌هاي‌هرز مزارع گندم كشور 23درصد‌ مي‌باشد. اين تحقيق به منظور بررسي اثر مهار علف‌هاي‌هرز بر انتقال مجدد مواد پرورده، عملكرد و اجزاي عملكرد در كشت مخلوط ارقام گندم و مقايسه آن با تك‌كشتي انجام شد. مواد و روش‌ها: به منظور بررسي مهار علف‌هاي‌هرز بر انتقال مجدد مواد پرورده، عملكرد و اجزاي عملكرد در كشت مخلوط ارقام گندم، آزمايشي به صورت بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 98-1397 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي داراب، دانشگاه شيراز اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل مهار علف‌هاي‌هرز در شش سطح در مراحل پنجه‌زني، ساقه‌رفتن، غلاف‌رفتن، ظهور‌ سنبله، شاهد بدون علف‌هرز و داراي علف‌هرز بود كه در تمام مراحل، مهار علف‌هاي‌هرز به صورت دستي انجام ‌شد و تيمارهاي سيستم كشت شامل تك‌كشتي سيروان، تك‌كشتي ستاره و مخلوط سيروان و ستاره به صورت رديفي به نسبت يك به يك بودند. نتايج و بحث: اثرات اصلي مهار علف‌هاي‌هرز و سيستم كشت بر انتقال مجدد مواد پرورده، درصد مشاركت مواد پرورده، زيست توده علفهاي‌هرز، ارتفاع گياه، وزن هزاردانه، تعداد سنبله در متر مربع و عملكرد دانه معني‌دار بود. هم‌چنين مقدار انتقال مجدد مواد پرورده، كارآيي انتقال مجدد مواد پرورده و مشاركت مواد پرورده در اثر ساده مهار علف‌هاي‌هرز در مرحله پنجه‌زني به ترتيب، 37.7، 57.2 و 5.8 درصد افزايش نسبت به شاهد بدون علف‌هرز داشت كه اين صفات در كشت مخلوط به ترتيب 29.7، 6.6 و 18.2 درصد نسبت به تك‌كشتي سيروان افزايش داشته است. زيست توده علف‌هاي‌هرز در كشت مخلوط نسبت به تك‌كشتي ستاره و سيروان به‌ترتيب 29.6 و 21.25 درصد كاهش داشت. هم‌چنين بيشترين عملكرد دانه در كشت مخلوط حاصل شد كه نسبت به تك‌كشتي ستاره و سيراوان به‌ترتيب 22.8 و 11.2درصد افزايش داشت.مهار علف‌هاي‌هرز در مرحله پنجه‌زني باعث كاهش 11.9 درصدي عملكرد دانه شد كه كمترين كاهش عملكرد گندم مربوط به تيمار مهار علف‌هاي‌هرز در مرحله پنجه‌زني نسبت به ساير تيمارهاي مهار علف‌هرز بود و به همين دليل نيز مي‌تواند بهترين زمان براي مهار علفهاي‌هرز در نظر گرفته شود.نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه كشت مخلوط ارقام گندم مي‌تواند در مهار و رقابت با علف‌هاي‌هرز موفق تراز تك‌كشتي عمل كند به نحوي كه زيست‌توده علف‌هاي‌هرز در كشت مخلوط كاهش بيشتري را نشان داده و اين مي‌تواند بدليل سايه‌اندازي بيشتر روي علف‌هاي‌هرز در كشت مخلوط باشد. نتايج انتقال مجدد مواد پرورده نشان داد كه رقم پاكوتاه ستاره از سيستم انتقال مواد پرورده كارآمدتري در مقابله با علفهاي‌هرز برخوردار بود و رقم پابلندي مثل سيروان با مهار بهتر علف‌هاي‌هرز، براي پر نمودن دانه‌هاي خود كمتر به ذخاير ساقه نياز داشت. هم‌چنين بيشترين عملكرد دانه در كشت مخلوط نسبت به تك‌كشتي ارقام حاصل شد و كشت مخلوط مي‌تواند به عنوان يك راهكار مناسب جهت استفاده بهينه از عوامل محيطي براي ايجاد پايداري در توليد باشد.