تاثير گراديان دما و بارش بر رويش عرضي و ويژگي‌هاي آوندي چوب زبان‌گنجشك (Fraxinus excelsior L.) در جنگل‌هاي هيركاني

ويژگي‌هاي آوندي، كارامدي سامانۀ هيدروليك درختان پهن‌برگ را تعيين مي‌كنند. در اين پژوهش براي بررسي تأثير ارتفاع از سطح دريا و طول جغرافيايي (گراديان دمايي و رطوبتي) بر رويش عرضي و ويژگي‌هاي آوندي بافت چوبي زبان‌گنجشك (Fraxinus excelsior)، از درختان واقع در دو رويشگاه 300 و 1300 متري در جنگل‌هاي دالخاني رامسر و يك رويشگاه ساري (ارتفاع 1260 متري) نمونه‌برداري شد. پهناي حلقۀ ‌رويش (TRW) و چوب‌آغاز و چوب‌پايان، ميانگين اندازه (AVLA) و تعداد آوندهاي چوب‌آغاز (VF)، تخلخل، هدايت هيدروليكي ويژۀ نسبي (RSC) و طول الياف در ده حلقۀ رويشي آخر در اين درختان اندازه‌گيري و مقايسه شدند. براساس نتايج، تغييرات اندازۀ آوندها مستقل از ديگر ويژگي‌ها و متأثر از مؤلفۀ متفاوتي بود. در مقايسۀ رويشگاه مرتفع و پستِ رامسر، TRW در ارتفاع پايين بيشتر ولي RSC، VF و تخلخل در اين رويشگاه كمتر بود. برخلاف انتظار، با كاهش ارتفاع (افزايش دما)، اندازۀ آوندها كوچك‌تر شد كه اين مسئله را مي‌توان به اثر معكوس دماي بيشتر از حد آستانه بر فيزيولوژي درخت نسبت داد. علي‌رغم اختلاف در AVLA و VF در دو رويشگاهِ مرتفع رامسر و ساري، نحوۀ تركيبِ اين دو در درختان اين دو رويشگاه به‌گونه‌اي بود كه تخلخل، RSC و TRW رويشگاه‌ها شبيه يكديگر شد. به‌طور كلي مي‌توان نتيجه گرفت كه در منطقۀ غربي و مركزي هيركاني، اثر ارتفاع از سطح دريا- كه به‌شكل كاهش دما خود را نشان مي‌دهد- بر رشد عرضي و سامانۀ آوندي درختان زبان‌گنجشك بيش از گراديان رطوبتي (طول جغرافيايي) است.