وا كاوي تعاملات اجتماعي در بازار تاريخي تبريز با تأ كيد بر بعد كالبدي فضا (نمونه مورد مطالعه: سراي امير و سراي دودري)

انسان فطرتاً موجودي اجتماعي است و فضاي احاطه كننده وي، محل شكل گيري و برقراري روابط اجتماعي اوست. ميزان و چگونگي اثرگذاري محيط بر عملكرد انسان، همواره يكي از دغدغه‌هاي مهم طراحان محيطي بوده است. در اين بين بازارها به عنوان مكان‌هايي عمومي، پررونق و پر رفت و آمد، در درجه بالايي از اهميت قرار دارند. هدف از اين تحقيق دستيابي به مؤلفه‌هاي اثرگذار كالبد بر تعامل موجود در آن و بررسي ميزان نقش فضاي بازار تبريز به عنوان نمونه زنده و پويايي از بازارهاي سنتي ايران، بر تعاملات موجود در آن است. در اين تحقيق از دو روش توصيفي_تحليلي و روش پيمايشي براي بررسي تعاملات اجتماعي و تأثير كالبد بر ميزان تعاملات استفاده شده كه پس از به دست آوردن مؤلفه‌هاي نحو فضاي بازار و تعاملات اجتماعي به بررسي تأثير بازار بر تعاملات و مقايسه تطبيقي فعاليت‌هاي مختلف يك مجموعه به وسيله نرم افزار تخصصي نحو فضا (دپث مپ) مي‌پردازد؛ سپس با كمك پرسشنامه، ميزان تأثير كالبد بر تعاملات موجود در بازار را ارزيابي مي‌كند. از جمله سراهاي اين بازار دو سراي امير و دودري هستند كه از نظر كاركرد و شكل هندسي متفاوت از يكديگر بوده و تعاملات متفاوتي ايجاد مي‌نمايند. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه سه عامل ارتباط، هم‌پيوندي و كنترل تأثير مستقيمي بر ميزان دسترسي، نفوذپذيري و انعطاف‌پذيري فضايي دارند كه هر سه اين عوامل از جمله عوامل ارتقاي تعاملات اجتماعي از منظر نحو فضا هستند؛ بررسي نحو فضا در هر دو سرا نشانگر تأثير مركزي بودن فضا و ورودي‌ها بر ارتقاي رفت و آمد و متمركز كردن مخاطب و محوري بودن اين دو مورد بر جذب كمتر مخاطب و ايجاد فضاهاي دنج براي تعاملات اجتماعي است. بررسي عوامل كالبدي بيانگر تأثير مثبت كف‌سازي مناسب، امكان رؤيت، خوانايي، استفاده از عناصر طبيعي در ميزان تعاملات اجتماعي بوده و هركدام از مؤلفه‌هاي مبلمان مناسب، دسترسي و فضاهاي مكث در دو سرا متفاوت بوده كه بيانگر تفاوت در ميزان تعامل در دوسرا هستند.