چارچوب تحليل خطاهاي زباني در اخبار رسانۀ ملي: راهكارهاي برون‌رفت از چالش‌ها

هدف از مطالعه حاضر، طرّاحي چارچوب تحليل خطاهاي زباني در اخبار رسانۀ ملّي و بررسي راهكارهاي برون‌رفت از اين چالش هاست. به اين منظور اخبار بخش هاي بامدادي، ظهرگاهي و عصرگاهي اخبار راديو جوان و راديو ايران بين آذرماه 1399 تا مرداد 1400 مورد بررسي قرار گرفت. چارچوب مقدّماتيِ تحليل داده هاي پژوهش بر مبناي تركيبي از الگوي كوردر (1967) و موگامبي و ديگران (2016) انجام شد. در اين پژوهش، گامي به سوي طرّاحي چارچوب تحليل خطاهاي زباني برداشته شد. در الگوي جديد 21 نوع خطاي يافت شده در 5 دسته جاي مي گيرند: خطاهاي دستوري، منظورشناختي، واژگانيمعنايي، گرته برداري و خطاهاي تلفّظي. طبق يافته ها، تمام انواع 21 خطا حداقل در يكي از دو شبكه راديويي رخ داده است. استفاده از كسرۀ اضافي يا حذف نابجاي كسره در هنگام تلفّظ (با مجموع 26%) بيشترين خطاي گويندگان بوده است. گويندگان در حوزۀ «دستور زبان» با كمترين چالش (2%)، و در حوزۀ «تلفّظ» دچار بيشترين خطا (67%) شده اند. همچنين، مشخص شد كه گويندگان مرد 20% كمتر از بانوان مرتكب خطا شده و گويندگان زن 66% بيش از گويندگان مرد دچار خطاهاي منظورشناختي شده اند. يافتۀ مهم ديگر آنكه، گويندگان مرد 7% بيش از زنان به «عذرخواهيِ توأم با خوداصلاحي» روي آورده اند؛ درحالي كه گويندگان زن 10% بيش از مردان در برابر خطاها واكنشي از نوع «ناديده انگاري عمدي» از خود نشان داده اند. بنابراين، تأثير جنسيّت گوينده در اين انواع واكنش كاملاً مشهود است. نهايتاً، طبق يافته ها، تنها 5% كل خطاها مربوط به گويندگان اخبار ورزشي بوده وآنها صرفاً مرتكب خطاي تلفّظي شده اند؛ به عبارت ديگر، تخصّصي كردن حوزه هاي خبري مي تواند در كاهش تعداد خطاها مؤثر باشد.