آثار كوويد-19 بر حقوق مالكيت فكري

شيوع ويروس كرونا يا كوويد-19 بر عرصه‌هاي مختلف زندگي اجتماعي تأثيرات عميقي برجا گذاشته است. قواعد حقوقي نيز از شيوع اين ويروس بي‌نصيب نمانده‌اند. در آنچه به حقوق مالكيت فكري مربوط مي‌شود، اين آثار نه تنها در حيطۀ حقوق مالكيت صنعتي، بلكه در حيطۀ حقوق مالكيت ادبي و هنري نيز مشهود است. به‌ويژه در زمينۀ اختراعات دارويي، ضرورت آشتي بين مقتضيات سلامتي عمومي و حقوق انحصاري مخترعان و دارندگان اسرار تجاري مرتبط با ويروس كرونا بيش از هر زمان ديگري آشكار شده است. سازمان ملل متحد و سازمان بهداشت جهاني با صدور قطعنامه‌هايي بر ضرورت اتحاد براي دسترسي منصفانه به فناوري‌هاي تندرستي در مقابله با كوويد-19 در همۀ نقاط جهان به مدد استفادۀ مشترك از دانش، اموال مالكيت فكري و داده‌ها تأكيد مي‌كنند. در اين راستا، برخي حقوقدانان لزوم استفاده از سازوكار بهره‌برداري اجباري (ليسانس اجباري) و ساير مستثنيات حقوق مادي مخترعان و دارندگان اسرار تجاري را توصيه مي‌كنند. از ديگر آثار كوويد-19 بر حقوق مالكيت صنعتي و تجارتي، تمديد مهلت‌هاي مرتبط با حقوق مالكيت صنعتي و پاسخگويي به ادارۀ اختراعات تا رفع وضعيت اورژانس است. در حيطۀ مالكيت ادبي و هنري، جز در مورد نرم‌افزارها و پايگاه‌هاي داده علاوه بر استفاده از مستثيات حقوق مادي پديدآورندگان، توجهات عمدتاً به آثار نمايشي و كمك‌هاي مالي به اجراكنندگان اين آثار است كه به دليل شيوع كرونا از برگزاري مستقيم و عمومي هنرهاي نمايشي و نتايج اقتصادي آن محروم شده‌اند.