شناسايي تركيبات شيميايي عصاره متانولي گياهان آويشن كوهي و پونه كوهي و اثر حشره‌كشي و دوركنندگي آن‌ها روي سفيد بالك گلخانه (Trialeurodes vaporarium)

سفيد بالك گلخانه (Trialeurodes vaporarium, Westwood)، آفتي پلي فاژ بوده كه باعث خسارت اقتصادي بر كميت و كيفيت بسياري از محصولات در سراسر جهان مي گردد. در سال هاي اخير، كاربرد تركيبات گياهي، به عنوان حشره كش هاي كم خطر به عنوان جايگزين سموم شيميايي، به طور قابل توجهي افزايش يافته است. در اين پژوهش، تركيبات شيميايي عصاره متانولي گياهان پونه كوهي (Mentha longifolia L.) و آويشن كوهي (Thymus pubescens, Boiss.) و اثر حشره‌ كشي و دوركنندگي آن ها روي حشرات كامل سفيد بالك گلخانه مورد بررسي قرار گرفت. آزمايش سميت تماسي، با كاربرد عصاره متانولي اين دو گياه، هر كدام در سه غلظت (1000، 1500 و 2000  پي‌‌پي‌ ام) و پس از گذشت سه زمان (24، 48 و 72 ساعت) به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي محاسبه شد. نتايج نشان داد كه اختلاف معني داري در درصد كشندگي عصاره‌ ها در غلظت هاي مختلف پس از هر يك از زمان هاي مورد مطالعه مشاهده شد. بر اساس نتايج آزمايش‌هاي سميت تماسي، با افزايش غلظت و مدت زمان قرار گرفتن در معرض عصاره‌ ها، ميزان درصد تلفات افزايش يافت. ميزان LC50 عصاره پونه كوهي و آويشن كوهي به ترتيب 11148 و 13980 ميلي گرم بر ليتر بود. بيشترين و كمترين درصد تلفات به ترتيب در عصاره پونه كوهي با غلظت 2000 پي پي ام و پس از گذشت 72 ساعت (96.25 درصد) و عصاره آويشن كوهي با غلظت 1000 پي پي ام و پس از گذشت 24 ساعت (17.5 درصد) بود. براي تعيين درصد دوركنندگي، از كاغذهاي صافي آغشته به غلظت هاي مختلف عصاره هاي گياهي استفاده شد. نتايج آزمايش اثر دور كنندگي نشان داد كه عصاره پونه كوهي به طور معني‌ داري داراي قدرت دور كنندگي بسيار بالايي بود. بيشترين و كمترين اثر دور كنندگي، به ترتيب در عصاره پونه كوهي (90 درصد) و عصاره آويشن كوهي (23.12 درصد) مشاهده شد. همچنين، تركيبات شيميايي تشكيل‌ دهنده عصاره متانولي آويشن كوهي و پونه كوهي با استفاده از دستگاه GC – MS شناسايي شد. بنابر اين، نتايج تحقيق حاضر نشان داد كه اين عصاره‌ ها داراي خاصيت حشره كشي و دور كنندگي خوبي عليه سفيد بالك گلخانه بوده و استفاده از آن‌ ها در كنترل اين آفت، توصيه مي‌ گردد.