بررسي سبك‌شناسي ديوان «مجيرالدين بيلقاني»

زمينه و هدف: قرن ششم هجري يكي از ادوار مهم در شعر و ادب فارسي محسوب ميشود. در اين قرن سه مكتب شعري خراساني، بينابين و آذربايجاني رواج دارند و يكي از معروفترين شاعران مكتب آذربايجاني، مجيرالدين بيلقاني است. در اين مقاله به بررسي سبك‌شناسي اشعار او از سه منظر فكري، زباني و ادبي پرداخته شده است. روش مطالعه: اين مقاله براساس مطالعات كتابخانه اي و به شيوۀ توصيفي-تحليلي انجام شده است. يافته ها: ابوالمكارم مجيرالدين بيلقاني از مردم بيلقان بوده كه گويا از مادري حبشي نژاد در آنجا به دنيا آمد. وي از شاعران طرازاول و برجستۀ سبك آذربايجاني در نيمۀ اول قرن ششم است. ديوان پنج هزار بيتي وي مشحون از قصايد، غزليات، رباعيات و تركيب‌بندهايي لطيف و شيوا هستند. در اشعار وي از زندگاني وي اطلاعاتي در دست نيست ولي اين نكته مسلم است كه تحصيلات ادبي و شعري خود را نزد خاقاني انجام داده است. برخي اديبان سبك او را تقليدي از سبك فرخي و منوچهري (خصوصاً در قصايد) ميدانند. نتيجه گيري: مجير در سرودن انواع شعر از جمله قصيده، غزل، قطعه، ملمع، شكوائيه، تركيب‌بند و رباعي مهارت داشته، اما مهارت اصلي وي در قصيده سرايي است. از نظر فكري، اشعار مدحيه، هجويه و شكوائيه و فخريه از ويژگيهاي شعر اوست. از منظر زباني، در اشعار او لغات عربي و تركي فراواني ديده ميشوند. همچنين اشعار او مملو از تركيبات خاصي در وصف عناصر آسماني است كه معمولاً با عدد همراه هستند و معناي مجازي و استعاري و كنايي دارند. از شاخه هاي علم بيان، تشبيه و كنايه در اشعارش نمود بيشتري دارد. اكثر استعاره هاي شعري وي حسي هستند و استعارۀ مصرحۀ مجرده بيشترين بسامد را از بين انواع استعاره داراست. كنايه از فعل و از نوع ايما پربسامدترين نوع كنايه در اشعار مجير است.