بررسي سبكي و محتوايي مثنوي چهارچمن شاه داعي

زمينه و هدف: شاه داعي شيرازي، از شاعران عارف و برجسته قرن نهم (هـ. ق) است كه آثار متعددي به نظم و نثر از وي باقي مانده است. يكي از آثار منظوم وي «سته شاه داعي» است و مثنوي «چهارچمن»، چهارمين منظومه از سته است. هدف از انجام اين پژوهش، تحليل سبكي و محتوايي مثنوي چهار چمن از سه منظر فكري، زباني و ادبي است. روش‌ مطالعه: اين مقاله براساس مطالعات كتابخانه اي و به شيوۀ توصيفي-تحليلي انجام شده است. يافته ها: شاه داعي از مبلغان انديشه وحدت وجودي ابن عربي است؛ چنانكه در مثنوي چهار چمن، تأثير افكار ابن عربي و عطار مشهود است. همچنين انديشه هاي هستي شناسي شاه داعي در بسامد واژه ها و اصطلاحات و محتوا نشانگر تأثيرپذيري اين شاعر عارف از ابن عربي است. در هفت وادي سلوك و مبحث وحدت وجود تأثيرگذاري عطار نيز در اين مثنوي ديده ميشود. نتيجه گيري: دستاوردهاي پژوهش بيانگر ابتكار و استقلال شاه داعي در ساختار هنري، ادبي، و محتوايي است. بگونه اي كه اين شاعر عارف با نيروي تخيل خويش توانسته است آغازگر راه جديدي در عرفان باشد. اگرچه در مثنوي چهار چمن از نظر بديع لفظي و محتوايي خطاهاي ديده ميشود، در جنبه فكري و محتوايي اين اثر نوآوريهايي وجود دارد.