معرفي و بررسي سبكي و محتوايي نسخۀ خطّي 8982 مجلس شوراي اسلامي با عنوان «سفينۀ نظم و نثر»

زمينه و هدف: امروزه جاي هيچ ترديدي نيست كه هرگونه جستجو و مطالعه، در محدودۀ نظم و نثر فارسي، بدون مراجعه به سفينه ها و جُنگهاي خطّي، كاري ناتمام خواهد بود. سفينه ها از آن جهت كه در برخي موارد نام و نشان شاعران گمنام و سروده هاي آنان را از دستبرد زمانه، در امان نگاه اشته اند، داراي كمال اهميت ميباشند. يكي از اين نسخه هاي خطّي، «سفينۀ نظم و نثر» ميباشد كه تاكنون تصحيح و چاپ نشده است. در نگارندگان اين مقاله در وهلۀ نخست به معرفي، توصيف و تحليل ساختاري سفينه و در گام دوم به بيان ويژگيهاي سبكي و ابيات نويافتۀ آن پرداخته اند تا از اين طريق جايگاه و اهميت اين سفينه شناسانده شود و با ارائۀ اشعار تازه ياب كه تا به امروز در ديگر منابع نيامده است، منبعي جديد جهت تصحيح ديوان شعرا در پژوهشهاي فارسي ارائه نمايند. روش مطالعه: پژوهش پيش رو، مطالعه اي نظري است كه به شيوۀ پژوهش توصيفي- تحليلي و ابزار كتابخانه اي انجام شده است. يافته ها: سفينۀ نظم و نثر به دست نويسندۀ گمنامي نوشته شده است و به شمارۀ 8982 در كتابخانۀ مجلس شوراي اسلامي نگهداري ميشود. در اين سفينه 8500 بيت شعر از شاعران قرن دهم و يازدهم هجري و حكاياتي چند از متون نثر فارسي جمع‌آوري شده است. اين سفينه از نظر سبكي و محتوايي بسبب داشتن ابيات نويافته شايستۀ توجّه است. درواقع وجود ابيات نويافتۀ برخي شعرا، غناي اين سفينه را تأييد ميكند؛ همچنين ذكر اشعاري كه در منابع ديگر نيامده است، به ارزش اين اثر مي‌افزايد. قدمت اين نسخه به قرن دهم و نيمۀ اول قرن يازدهم ميرسد. نتيجه گيري: امروزه يكي از منابع قابل توجّه و مهمّ، براي هر مصحّحي، جُنگها و سفينه هاي شعري است. ناسخان چنين مجموعه هايي با دردست داشتن نويسه هاي كهن، كه بعضاً دست تطاول روزگار آنها را به غارت برده است، به نام و اشعار شاعراني اشاره ميكنند، كه امروزه براي پژوهشگران قلمرو شعر و ادب فارسي نويافته و بيگانه مينمايد.