بررسي سبك فكري و عاطفي شخصيتهاي داستان شير و گاو در كليله و دمنه نصرالله منشي از ديدگاه نشانه معناشناسي گفتماني

زمينه و هدف: با توجه به ظهور ديدگاه هاي جديد و ورود آنها به حيطۀ مطالعات پژوهشگران آثار ادبي بويژه در چند دهۀ اخير، لزوم توجه به آثار ادبي به شيوه هاي متفاوت بسيار ضروري بنظر ميرسد و نشانه معناشناسي يكي از اين رويكردهاست. نشانه معناشناسي گفتماني رويكرد جديد در حوزۀ نقد ادبي بشمار ميرود. در اين رويكرد، نشانه ها بعنوان عوامل سازندۀ معنايي گونه هاي چندبُعدي، پويا و سيال هستند كه با كنترل فرآيند گفتماني در شكل‌گيري فكر و ايدۀ اثر در بافتارهاي مختلف از جمله بافتار عاطفي و فكري، هويت مييابند. كليله و دمنه مشتمل بر مجموعه اي از معاني است كه در بستري از حكايات قهرماناني از جنس حيوانات با نقش و صفات انساني، بدليل برخورداري از ظرايف و دقايق معنايي والا، بستري بسيار مناسب براي مطالعات نشانه معناشناسي بحساب مي‌آيد. اين پژوهش در پي آن است كه به اين پرسش پاسخ دهد كه چگونه نشانه هاي موجود در گفتمان، در داستان شير و گاو از كليله و دمنۀ نصرالله منشي سبب ايجاد حس رقابت ميان شخصيتهاي اصلي داستان يعني «دمنه» و «شنزبه» شده است و تقابل خرد و بي‌عقلي و فريب و صداقت چگونه بعنوان نشانه -معناهاي اصلي، بر سبك فكري و گفتمان ايدئولوژيك داستان تأثير گذاشته است. روش مطالعه: اين پژوهش به روش توصيفي-تحليلي و بر مبناي داده هاي كتابخانه اي انجام شده است. يافته ها: آنچه در اين گفتمان اهميت ويژه اي دارد، نوع حضور شوشگران آن (دمنه، شير و كليله) در گفتمان داستان است كه با بتصوير كشيدن رخدادها و حوادث مختلف از آرزوي دمنه براي ارتقاء يافتن در دربار شير تا توطئۀ او عليه شنزبه و گرفتار شدن وي به عقوبت كارش نزد شير، روند مختلف گفتمان عاطفي داستان را تشكيل ميدهد. نتيجه گيري: رخداد حادثۀ ارزش و احترام شنزبه نزد سلطان (شير) گرچه در ابتدا به ميل و خواستۀ دمنه بود، اما سبب ايجاد تغيير در نوع احساس وي و تحت تأثير قرار دادن ايدئولوژي او گرديد، كاركرد ارزشي گفتمان را در اين داستان بشدت تغيير داد.