اهميت خدمات اكوسيستم آبخيز با تاكيد بر نقش توليد رواناب و كاهش فرسايش

زمينه هدف: با افزايش سريع جمعيت انساني و مصرف بيش از حد منابع طبيعي، تقاضا براي خدمات اكوسيستم از ظرفيت تأمين آن‌ها فراتر رفته است. خدمات اكوسيستم مزايا و منافعي هستند كه به‌طور مستقيم و يا غيرمستقيم بر رفاه انسان اثر مي‌گذارند. با توجه به اين‌كه خدمات اكوسيستم، سامانه‌هاي طبيعي و جامعه بشري را به هم متصل مي‌كنند، لذا براي رونق اقتصادي، رفاه و ادامه حيات بشر ضروري هستند.روش بررسي: در مقاله حاضر به تبيين خدمات اكوسيستم آبخيز و با تأكيد بر مسائل مرتبط با توليد رواناب و كاهش فرسايش در حوزه آبخيز پرداخته شده است. ضمن مرور كاملي از مطالعات انجام شده با اهداف مختلف، طبقه‌بندي انواع خدمات اكوسيستم، رويكردهاي مورد استفاده در ارزيابي اين خدمات مورد بررسي قرار گرفته است. در ادامه به چارچوب ارزيابي اكوسيستم هزاره (MEA) در رابطه با تعامل بين خدمات اكوسيستم و رفاه انسان پرداخته شده است. هم‌چنين ارتباط مديريت آبخيز با بهبود خدمات اكوسيستم بحث شده است. مدل‌هاي مورد استفاده در برآورد خدمات اكوسيستم اشاره شده و در نهايت جمع‌بندي در خصوص نقش و اهميت رواناب و كاهش فرسايش در خدمات اكوسيستم به‌عنوان يكي از مولفه‌هاي مهم پاسخ آبخيز صورت گرفته است. يافته‌ها: نتايج حاصل از مرور منابع نشان داد كه اكثر مطالعات مرتبط فقط روي تعداد معدودي از خدمات اكوسيستم متمركز شده‌اند و بررسي جايگاه توليد رواناب و كاهش فرسايش و تنظيم آن به‌عنوان يك خدمت اكوسيستم در اين مطالعات چندان مشهود نيست.بحث و نتيجه‌گيري: با توجه به اين‌كه مسئله رواناب و فرسايش در جهان و به‌ويژه ايران يك مسئله جدي است، بنابراين اقدامات شناسايي عوامل، كنترل و حفاظت از مناطق مستعد توليد رواناب، رسوب و فرسايش از مهم‌ترين وظايف و اقدامات ملي در كشور است. بر اين اساس مي‌توان با گسترده‌تر كردن مطالعات و تحقيقات و ارائه روش‌هايي براي كمّي ‌نمودن و پيش‌بيني خدمات اكوسيستم مبتني بر خدمات تنظيمي رواناب و كاهش فرسايش به اولويت‌بندي و پهنه‌بندي مناطق مستعد رواناب و فرسايش براي تبيين راهبردهاي مديريتي و بازدارندگي كمك شاياني نمود.