تجزيه ژنتيكي برخي صفات كمّي آويشن دنايي (Thymus daenensis Celak) در شرايط تنش شوري از طريق آزمون پلي‌كراس

توسعه كشت آويشن دنايي (Thymus daenensis Celak) سازگار به شرايط محيطي خاص از طريق اصلاح جمعيت، نيازمند ايجاد يك خزانه ژنتيكي غني از ژنوتيپ‌هاي برتر و بهره‌برداري از اين تنوع براي شناسايي ژنوتيپ‌هاي با تركيب‌پذيري بالا مي‌باشد. در اين پژوهش، به‌منظور مطالعه تنوع ژنتيكي و ميزان تركيب‌پذيري اكوتيپ‌هاي مختلف‌ آويشن دنايي در شرايط شوري، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط گلخانه‌اي اجرا شد. فاكتورها شامل تنش شوري (0 و 90 ميلي‌مولار نمك NaCl) و اكوتيپ (12 خانواده‌ ناتني حاصل از تلاقي پلي‌كراس بين 12 اكوتيپ آويشن دنايي) بودند. شوري سبب كاهش معني‌دار همه صفات (بجز مقادير پرولين و كاروتنوئيد) نسبت به شاهد گرديد. اكوتيپ‌ها از نظر طول و عرض برگ، طول شاخه‌هاي جانبي، وزن خشك اندام‌هاي هوايي، ميزان اسانس و پرولين اختلاف معني‌دار داشتند. درصد اسانس و عرض برگ داراي بيشترين ضريب تنوع فنوتيپي و ژنوتيپي بودند. وراثت‌پذيري عمومي صفات مورد مطالعه از 4.61% (طول برگ) تا 81.07% (عرض برگ) متغير بود. بيشترين ميزان وراثت‌پذيري به عرض برگ، ميزان اسانس و وزن خشك اندام‌هاي هوايي اختصاص داشت. با توجه به ميزان بالاي ضريب تنوع ژنوتيپي و فنوتيپي، وراثت‌پذيري و پيشرفت ژنتيكي ميزان اسانس و وزن خشك اندام‌هاي هوايي، از اين صفات مي‌توان به‌عنوان مهم‌ترين معيارهاي انتخاب والدين در برنامه‌هاي اصلاحي آويشن دنايي نام برد. نتايج نشان داد كه اكوتيپ‌هاي ملاير2، زاغه، اراك و ايلام داراي تركيب‌پذيري بالايي از نظر صفت ميزان اسانس بودند. با توجه به تنوع ژنتيكي كافي مشاهده شده ميان اكوتيپ‌هاي مطالعه شده و تركيب‌پذيري مناسب آنها، راهبرد اصلاح جمعيت با توليد ارقام ساختگي (تركيبي) را مي‌توان براي به‌نژادي اين گونه در شرايط نرمال (بدون تنش) و شوري توصيه نمود.