بررسي تحمل ژنوتيپ‌هاي Cuminum cyminum L به بيماري پژمردگي فوزاريومي

بيماري پژمردگي فوزاريومي مهم‌ترين بيماري زيره سبز(Cuminum cyminum L) است و ساليانه خسارت زيادي را به آن وارد مي‌كند. پژوهش حاضر به‌منظور بررسي واكنش 13 ژنوتيپ زيره سبز نسبت به بيماري پژمردگي فوزاريومي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي (فاكتور اول، ژنوتيپ و فاكتور دوم، تيمار حضور و عدم حضور قارچ بيمارگر) در سه تكرار در گلخانه پژوهشكده فناوري توليدات گياهي، دانشگاه شهيد باهنر كرمان در سال زراعي1399-1398 انجام شد. نتايج نشان داد كه اثر متقابل ژنوتيپ و تيمار در اكثر صفات معني‌دار است. بيشترين همبستگي صفات در شرايط عدم حضور بيمارگر، بين وزن خشك بوته و تعداد چتر در بوته (0.92) و در شرايط حضور بيمارگر، بين ارتفاع بوته و تعداد دانه در بوته (0.76) بود. تجزيه خوشه‌اي (روش Ward) ژنوتيپ‌ها را براساس صفات مورد مطالعه در شرايط عدم حضور بيمارگر به سه دسته و در حضور بيمارگر به دو دسته تقسيم كرد. تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي نشان داد كه دو مؤلفه اول توانستند 80.13% (عدم حضور بيمارگر) و 84.55% (حضور بيمارگر) از تغييرات را توجيه كنند. همچنين، تجزيه باي‌پلات علاوه‌بر تأييد نتايج خوشه‌بندي، نشان‌دهنده تنوع زياد ژنوتيپ‌ها بود. ژنوتيپ E7r1b1 در حضور بيمارگر بيشترين نسبت بوته‌ميري (100%) را داشت. ژنوتيپ g8r2b2 بيشترين عملكرد (0.20 گرم) و تعداد (75.66) دانه در بوته را در عدم حضور بيمارگر داشت. صفات عملكرد و تعداد دانه در بوته در حضور بيمارگر كاهش معني‌دار نشان دادند. بيشترين عملكرد دانه در بوته (0.14 گرم) در حضور بيمارگر در ژنوتيپ 2-14-3 مشاهده شد. ژنوتيپ‌هاي g5r2B1 و F12r1b1 براساس صفات مورد بررسي داراي پتانسيل پايين در مقايسه با ساير ژنوتيپ‌ها در هر دو شرايط بودند. به‌طور كلي ژنوتيپ‌ها در شرايط عدم حضور و حضور قارچ بيمارگر عكس‌العمل متفاوتي نشان دادند. مي‌توان ژنوتيپ‌هايي كه تحمل خوبي در شرايط بيماري نشان دادند را به‌عنوان منابع تحمل در برنامه‌هاي اصلاحي بعدي معرفي نمود.