بررسي و نقد رويكردهاي پژوهشي آيات رهبري در منابع مديريت اسلامي

يكي از وظايف اساسي مدير، رهبري نيروي انساني سازمان است. هر‌چه دانش مديريت بيشتر توسعه مي‌يابد، به همان نسبت نيز اهميت تحقيق و توجه درباره رهبري روبه‌فزوني گذارده مي‌شود. در مديريت اسلامي، آثار فراواني در اين موضوع سامان يافته است؛ اما ميزان كميت و كيفيت اين پژوهش‌ها بررسي، تحليل و سطح‎بندي نشده‌اند. هدف اين پژوهش، تعيين «كميت»، «كيفيت» و «سطح تحليل» استنادات قرآني رهبري در منابع مديريت اسلامي است. اين تحقيق با روش فراتحليل انجام شد و سي‌و‌نه منبع كه به بحث رهبري از منظر قرآن كريم پرداخته بودند،  بررسي شدند. نتايج تحقيق نشان‌دهنده اين است كه در منابع سي‌و‌نه‌گانه از نظر كميت 891 آيه استفاده شده بودند و از نظر موضوعي در مجموع به 178 موضوع رهبري (با تكرار) توجه شده است كه  موضوعات درنهايت در اين مقاله به 17 موضوع و عنوان كلي دسته‌بندي شدند. از نظر سطح تحليل، مباحث در شش سطح، تحليل و بررسي شده‌اند كه عبارتند از: استنادات «تأييدي»، «تطبيقي»، «مقايسه‌اي»، «نقادانه»، «نظريه‌پردازانه» و «الگومدارانه». اغلب آيات استنادي در سطح تأييدي و تطبيقي قرار داشتند و در سطوح بعدي به ترتيب از ميزان پژوهش‌ها كاسته شده بود. در سطح نظريه‌پردازانه و الگومدارانه، پژوهشي اساسي، درخور و جامع بر اساس قرآن انجام نشده است در‌حالي‌كه پژوهش‌ها بايد به سوي نظريه‌پردازي و ارائه الگو و كاربردي شدن هدف‌گذاري گردند.