اثر كودهاي آلي و شيميايي بر عملكرد اسانس و تركيبات تشكيل‌ دهنده آن در گياه مرزه سنبله‌اي (Satureja spicigera Jamzad) در اصفهان

مديريت تغذيه عاملي مهم در موفقيت كشت گياهان دارويي بوده كه منجر به بهبود عملكرد كمي و كيفي آن‏ها مي‏گردد. در اين راستا آزمايشي در قالب طرح بلوك‏هاي كاملاً تصادفي با هشت تيمار و سه تكرار به مدت سه سال روي گياه دارويي مرزه سنبله‏اي (Satureja. spicigera Jamzad) انجام شد. تيمارهاي مورد بررسي شامل، نسبت‏هاي مختلفي از كودهاي شيميايي NPK (50 كيلوگرم در هكتار نيتروژن+ 25 كيلوگرم در هكتار پتاسيم+ 25 كيلوگرم در هكتار فسفر)، كود گاوي پوسيده (30 و 60 تن در هكتار)، ورمي كمپوست (5 تن در هكتار) و نيز تركيبي از نسبت‏هاي مختلف كودهاي شيميايي و آلي در مقايسه با تيمار شاهد بود. اندام هوايي گياهان در مرحله 50 درصد گلدهي برداشت و پس از خشك شدن با استفاده از روش تقطير با آب و دستگاه كلونجر اسانس‏گيري گرديد. شناسايي تركيب‏هاي اسانس‏ با استفاده از دستگاه‏هاي كروماتوگرافي گازي (GC) و كروماتوگرافي گازي متصل به طيف‏سنج جرمي (GC/MS) انجام شد. بر اساس نتايج بدست آمده حداكثر درصد و عملكرد اسانس در اين گونه در سال سوم آزمايش و به ترتيب معادل 2.96 درصد و 58.02 كيلوگرم در هكتار بود. طبق نتايج حاصل از سال‏هاي آزمايش مشخص شد كه تيمار تلفيقي 50 كيلوگرم در هكتار ازت، 25 كيلوگرم در هكتار فسفر و 25 كيلوگرم در هكتار پتاسيم به همراه 5 تن در هكتار ورمي كمپوست سال سوم، بيشترين عملكرد اسانس را به خود اختصاص داد. 13 تركيب در اسانس گياه تشخيص داده شد كه سه تركيب تيمول (56.2-26.14 درصد)، گاماترپينن (30.95-12.8 درصد) و پاراسيمن (16.85-7.2 درصد) با مجموع بيش از 97 درصد حجم اسانس، بيشترين مقدار را داشتند. بر اساس نتايج تحقيق، عملكرد كيفي اسانس اين گونه كمتر تحت تأثير تيمارهاي حاصلخيزي خاك قرار گرفت اما عملكرد كمي اسانس تحت تأثير تغذيه تلفيقي افزايش معني‏داري داشت كه به طور غيرمستقيم باعث افزايش عملكرد كيفي اسانس نيز مي‏گردد. همچنين، استفاده از كود آلي ورمي كمپوست به همراه كودهاي شيميايي جهت افزايش عملكرد اسانس اين گياه توصيه مي‏شود.