مفهوم و اصول تاريخ‌پژوهي اسلامي

آيين برگزيده انسان تأثير شگرفي در تكوين اعتقادات، ارزش‌ها و سنت‌هاي مورد اتباع او دارد. نظام اعتقادي و ارزشي و سنت‌هاي مقبول انسان‌ها نيز نقش شايسته‌اي در تحقيقات علمي آنان در حوزه علوم انساني دارند؛ بنابراين دين اسلام در تحقيقات علوم انساني از جمله تاريخ‌پژوهي نقش مؤثري ايفا مي‌كند؛ از اين‌رو اين پرسش مطرح مي‌شود كه مفهوم تاريخ‌پژوهي اسلامي چيست و اصول حاكم بر آن كدام‌اند؟ در اين مقاله به روش تحليلي اجتهادي، به پرسش‌هاي مذكور پاسخ داده شده است. يافته‌ها نشان مي‌دهد، هر پژوهش تاريخي كه در پنج حوزه مسائل، مباني، اهداف، منابع و روش وجه مشتركي با اسلام داشته و متأثر از آن باشد، اسلامي خواهد بود. همچنين واقع‌نمايي، امكان تطبيق، مرجعيت كلام شيعه، حاكميت سنت‌هاي الهي، تهافت‌نداشتن با قرآن، تعارض‌نداشتن با احاديث معصوم، حاكميت عقل ناب و امكان تحقق در تاريخ از اصول حاكم بر تاريخ‌پژوهي اسلامي معرفي شده‌‌اند.