پتروژنز پگماتيت‌ هاي كرندوم‌ دار خاكو در حاشيه مجموعه گرانيتي الوند و مقايسه آن با كانسارهاي مهم ياقوت و سافاير در جهان

كرندوم‌هاي آبي رنگ (سافاير) در منطقه خاكو در مجموعه آذرين الوند در پگماتيت‌هاي سينيتي يافت مي‌شوند. از ديدگاه سنگ‌نگاري، زمينه اصلي سنگ از فلدسپار و مقادير اندكي كوارتز تشكيل‌شده است كه بلورهاي كرندوم به رنگ آبي شفاف تا نيمه شفاف به طول 1 تا 6 سانتي‌متر را كه با غلافي از ميكا با تركيب مسكويتي تا فنژيتي پوشيده شده است، در بر‌مي‌گيرد. به نظر مي‌رسد، هسته بلورهاي كرندوم در مرحله ماگمايي در تعادل با ميكا+ آلومينوسيليكات+ فلدسپار± پرتيت متبلور‌شده است و در مرحله متاسوماتيك بعدي، بلورهاي كرندوم از واكنش پلاژيوكلاز و ميكا رشد يافته‌اند. تركيب شيميايي كاني‌هاي اصلي در سنگ‌هاي پگماتيتي بيانگر منشأ ماگمايي اين سنگ‌هاست كه طي فرايند تفريق تشكيل شده‌اند. در ادامه، چرخه متاسوماتيكي با كاهش محتواي سيليس يا سيليس‌زدايي و افزايش نسبت Al/Si شرايط زمين‌شيميايي براي تشكيل بلورهاي كرندوم جديد و رشد مجدد كرندوم‌هاي اوليه مهيا شده است. اين فرايندها كه طي چرخه‌هاي پساماگمايي در توده‌هاي گرانيتي ايجاد مي‌شود، به فرايندهاي پلوماسيتي معروف است. طبقه‌بندي‌هاي انجام‌شده در پگماتيت‌ها، بر اساس فراواني عناصر كمياب و محتوي فسفر در بلورهاي فلدسپار بيانگر بارور بودن اين سنگ‌ها از عناصر كمياب است. اين پگماتيت‌ها در گروه غني از ليتيم و بريليم قرار‌گرفته است. همچنين مقايسه تركيب شيميايي بلورهاي كرندوم با ذخاير معروف كرندوم در ساير نقاط جهان نشان مي‌دهد، اين سنگ‌ها همانندي ويژه‌اي با ذخاير كرندوم ماگمايي در ارتباط با توده‌هاي نفوذي سينتي دارد. به علاوه، اين سنگ‌ها تركيب مشابه با ذخاير ماگمايي ايجاد‌شده با فرايندهاي متاسوماتيكي نشان مي‌دهد.