ارزيابي الگوي فضايي پراكنش عملكردي سكونتگاه هاي ناحيه روستايي زبرخان (طي بازه زماني 1375 1398)

با هدف مطالعه سازمان فضايي دهستان، پژوهش حاضر در پي آن است كه ابتدا به تعيين و تشكيل سلسه مراتبي از سكونتگاه ها كه بتواند چارچوب موثري براي توزيع خدمات و كاركردها در سطوح مختلف باشد، بپردازد و در نهايت الگوي فضايي حاكم در ناحيه را شناسايي كند. بنابراين با استفاده از شاخص مركزيت و به كارگيري 35 متغير، نسبت به سطح بندي سكونتگاه هاي مورد مطالعه در سطوح مختلف عملكردي اقدام گرديد. تحقيق حاضر به لحاظ هدف، كاربردي و بر اساس روش توصيفي تحليلي است. شيوه گردآوري اطلاعات، كتابخانه اي و ميداني است. قلمرو جغرافيايي تحقيق، دهستان زبرخان شهرستان نيشابور است. يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه عدم توزيع مناسب خدمات و نبود تعادل فضايي سبب ساز افزايش جابه جايي و حركت بين سكونتگاه هاي انساني در سطح دهستان شده است. از اين رو دو سكونتگاه قدمگاه، درود با رتبه هاي اول به مكان هاي اصلي تردد درون ناحيه اي تبديل شده اند. اين در حاليست كه روستاهاي بازحيدر، علي اباد، چشمه خسرو، محمد اباد، قره داش، قره بيك و كلاته لويداني در پايين ترين سطح توسعه (محروم) قرار دارند و از حداقل خدمات و امكانات بي بهره اند. نتايج تحقيق بيانگر آن است كه الگوي جريان ها به صورت روابط يكسويه است و پيوندهاي مكمل، دوسويه و هم افزا شكل نگرفته است. اين الگو مطابق با نظريه قطب رشد با حاكميت شهرهاست و هنوز با الگوي شبكه منطقه اي فاصله زيادي دارد.به طور كلي مي توان اينگونه عنوان كرد كه سازمان فضايي دهستان زير خان فاقد تعادل فضايي است كه با ايجاد تعادل در توزيع امكانات و خدمات مي توان به توسعه متعادل و پايدار و سازمان فضايي بهينه دست يافت.