بينش تاريخي، اعتقادي و سياسي نويسنده «مواهب الهي»

مواهب الهي به عنوان يكي از مهم‌ترين حلقه‌هاي تاريخ‌نگاري پساايلخاني كه به‌منبع بسياري از آثار عصر تيموري در شناخت اوضاع پرآشوب سده هشتم هجري و برخي حكومت‌هاي محلي اين دوران تبديل شده، حاصل بينش و نگرش خاص معين‌الدين يزدي، فقيه، محدث ديني و مورخ دربار آل مظفر(795-718ق) است. سوال اصلي اين نوشتار، آن است كه برجسته‌ترين وجوه بينش‌ فكري و نگرش ذهني معين‌الدين يزدي در هنگام نگارش اثر، چه مواردي بوده است؟. يافته‌هاي اين پژوهش كه با روش توصيفي تحليلي و مبتني بر منابع كتابخانه‌اي انجام گرفته، نشان مي‌دهد كه تاريخ‌نگاري يزدي در مواهب الهي، ادامه تاريخ‌نگاري دوره ايلخاني بوده كه خود تا حدي متأثر از تاريخ‌نگاري ايرانياسلامي دوران قبل است. بينش و روش تاريخ‌نگاري يزدي، به‌دليل همساني‌هاي فراوان نظير بينش ديني مشيت‌گرايانه و ماهيت تاريخ‌نگاري درباري و نيز تشابهاتي نظير انديشه ايرانشهري، ادامه سنن تاريخ‌نگاري دوران قبل به نظر مي‌رسد. نظام انديشه‌اي معين‌الدين يزدي در مواهب الهي، بيشتر مبتني بر بينش‌هاي تاريخي، اعتقادي و سياسي تمركز يافته است. ديگر يافته مهم مقاله، آن است كه يزدي به عنوان فقيه برجسته ديني با دستور حاكمان مظفري، اقدام به نگارش تاريخي نموده كه مهم‌ترين شاخصه‌هاي آن تقديرگرايي، شريعت‌مداري و سلطنت‌محوري است. مورخ دربار آل‌مظفر با چنين رويكردهاي فكري، سعي مي‌كند مطابق انتظار مخدومان مظفري خويش، به اثبات مشروعيت آنان بپردازد و در نهايت به ‌گونه‌اي آل مظفر با چنين رويكردي سعي مي كند مطابق انتظار مخدومان مظفري خويش، به اثبات مشروعيت آنان بپردازد.يزدي تكيه بر خرد را از مهمترين ويژگي هاي حكومت مطلوب مي داند.