ارزيابي قابليت بهره‌‌برداري از گياهان دارويي در رويشگاه‌‌هاي مرتعي منطقه نيمه استپي بر مبناي شاخص‌‌هاي اكولوژيكي و اقتصادي

اطلاع از شايستگي مراتع پيش‌نياز بهره‌برداري از گياهان دارويي آن مراتع است. بر همين اساس، اين پژوهش با هدف ارزيابي قابليت بهره‌‌برداري از گياهان دارويي بر مبناي شاخص‌‌هاي اكولوژيكي و اقتصادي، در 12 رويشگاه معرف مناطق نيمه ‌‌‌استپي انجام شد. براي اين منظور، پس از اندازه‌گيري پوشش گياهي و برآورد توليد گياهان دارويي، شاخص‌هاي اكولوژيكي و اقتصادي مرتبط با بهره‌‌برداري از گياهان دارويي در هر رويشگاه محاسبه شد. در پايان، بر مبناي معيارها و شاخص‌‌هاي مذكور، طبقه شايستگي هر يك از رويشگاه‌‌ها طبق دستورالعمل FAO و به روش عامل محدودكننده مشخص گرديد. نتايج نشان داد كه مقدار توليد علوفه قابل برداشت رويشگاه‌‌ها از 90 تا 591 كيلوگرم در هكتار متغير است. سهم توليد گياهان دارويي رويشگاه‌‌ها نيز 5% تا 58% بدست آمد. به‌‌عبارتي، مقدار توليد گياهان دارويي رويشگاه‌‌ها از 27 تا بيشتر از 383 كيلوگرم در هكتار متغير بود. بر اين اساس، ارزش مورد انتظار هر هكتار از رويشگاه‌‌ها از محل بهره‌‌برداري از گياهان دارويي، با در نظر گرفتن نرخ تنزيل 5.4% در شهريورماه 1399، 3 تا 41 دلار در هكتار متغير است. در مجموع، 25% از رويشگاه‌ها داراي شايستگي خوب، 17% داراي شايستگي متوسط، 25% داراي شايستگي كم و 33% غير شايسته از نظر توليد و بهره‌‌برداري از گياهان دارويي بودند، در صورتي كه شايستگي تمامي رويشگاه‌‌ها‌‌ از نظر توليد علوفه براي چراي دام خوب بود. بنابراين، بهره‌‌برداري از همه رويشگاه‌‌ها نمي‌‌تواند نقش مهم و يكساني در بهبود معيشت مرتع‌داران داشته باشد و با رويكرد حفظ ذخاير ژنتيكي گياهان‌، بهره‌‌برداري از گياهان دارويي در تمامي رويشگاه‌‌هاي مرتعي توصيه نمي‌‌شود. علاوه‌بر اين، حد بهره‌‌برداري مجاز در هر رويشگاه، متناسب با وضعيت و گرايش مرتع و حساسيت خاك به فرسايش، متفاوت است.