بررسي اثر كم آبياري و باكتري تقويت‌كننده رشد بر ميزان اينولين و صفات مورفولوژيك ريشه ژنوتيپ‌هاي مختلف گياه دارويي شنگ (Tragopogon spp.)

گياه شنگ علاوه‌بر مصرف خوراكي به دليل داشتن بسياري از تركيب‌هاي مفيد داراي خواص دارويي متعدد مي‌باشد. يكي از اين تركيب‌هاي شناسايي شده اينولين مي‌باشد كه در ريشه اين گياه وجود دارد. براي بررسي تأثير تنش كم‌آبي و اثر رايزوباكتري تقويت‌كننده رشد (Bacillus subtilis) بر ميزان اينولين و صفات مورفولوژيك ريشه در برخي ژنوتيپ‌هاي گياه شنگ (Tragopogon spp.)، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل با سه عامل در قالب طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه بوعلي سينا در سال 1399 انجام شد. عامل اول، آبياري در دو سطح بدون تنش (100% ظرفيت زراعي) و تنش كم آبياري (50% ظرفيت زراعي)، عامل دوم، ژنوتيپ در 15 سطح (ژنوتيپ‌هاي مختلف شنگ) و عامل سوم، رايزو باكتري تقويت‌كننده رشد در دو سطح تلقيح با باكتري B. subtilis و عدم تلقيح با باكتري در نظر گرفته شد. صفات طول، سطح، حجم، قطر، وزن و ميزان اينولين در ريشه‌هاي گياه اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان داد كه اثر برهمكنش آبياري، ژنوتيپ و باكتري بر تمام صفات مورد بررسي معني‌دار شد. تنش كم‌آبي در بيشتر ژنوتيپ‌ها باعث افزايش طول، سطح و حجم ريشه شد ولي وزن ريشه و ميزان اينولين در اثر تنش كم آبياري كاهش يافت. اثر تلقيح با باكتري در ژنوتيپ‌ها متفاوت بود. ژنوتيپ ايراني شماره 11 (كبودر آهنگ) بيشترين ميزان اينولين را در سطوح مختلف تنش و B. subtilis به خود اختصاص داد و پس از آن ژنوتيپ ايتاليايي شماره 4 در شرايط بدون تنش در هر دو سطح باكتري بيشترين مقدار را داشت. به‌طور كلي، تنش باعث كاهش ميزان اينولين در ريشه گياه شد، ولي اثر تلقيح با B. subtilis به نوع ژنوتيپ بستگي داشت.