اثر غلظت‌هاي مختلف كيتوزان بر توليد اسيدهاي فنلي در كشت سلول كاهوي موجدار (Lactuca undulate Ledeb)

هدف: استفاده از اليسيتورها در كشت سلولي گياهان يكي از مهم‎ترين روش‎ها جهت افزايش توليد  متابوليت‌هاي ثانويه است. كيتوزان بيوپليمري است كه از واحدهاي Dگلوكزآمين ساخته شده و در ديواره سلولي قارچ‎ها و اسكلت خارجي بندپايان يافت مي‎شود. القاي پاسخ‎هاي دفاعي، افزايش فعاليت آنزيم‎هاي آنتي‎اكسيدان و مسير فنيل‎پروپانوئيدها، تجمع تركيبات فنلي و فلاوونوئيدها از جمله پاسخ‌هاي گياهان به تيمار كيتوزان مي باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسي اثر كيتوزان بعنوان يك اليسيتور در افزايش توليد اسيدهاي فنلي در سوسپانسيون سلولي كاهوي موجدار (Lactuca undulateLedeb) است. مواد و روش‌ها: ابتدا سوسپانسيون سلولي از كالوس‎هاي 45 روزه حاصل از قطعه جداكشت برگ كاهوي موجدار در محيط كشت MS 2/1 حاوي 1/0 و 1 ميلي گرم در ليتر 2,4D و Kin توليد شد. سپس اثر غلظت‎هاي مختلف كيتوزان (0، 50، 100 و 200 ميلي گرم در ليتر) در بازه زماني 24، 48 و 72 ساعت بر سوسپانسيون سلولي مورد بررسي قرار گرفت. بعد از برداشت نمونه‎ها، درصد زنده‎ماني، مقدار فنل و فلاوونوئيد كل، شيكوريك اسيد، كلروژنيك اسيد، كافئيك اسيد و پراكسيداسيون ليپيدها و فعاليت آنزيم فنيل آلانين آمونيالياز (PAL) مورد بررسي قرار گرفت. نتايج: داده هاي حاضر نشان داد كه غلظت كيتوزان و مدت زمان تيمار عوامل تعيين‌كننده در مقدار تركيبات فنلي ازجمله شيكوريك اسيد در سوسپانسيون سلولي كاهوي موجدار است. مقدار شيكوريك اسيد در تيمار 50 ميلي‎گرم در ليتر كيتوزان پس از 24 ساعت نسبت به تيمار شاهد 8/2 برابر افزايش نشان داد. بيشترين مقدار كلروژنيك اسيد و كافئيك اسيد پس از 24 و 48 ساعت تيمار با غلظت 200 ميلي گرم در ليتر كيتوزان بدست آمد. بعلاوه نتايج حاضر بيانگر اثر تيمار كيتوزان بر افزايش فنل و فلاوونوئيد كل همراه با افزايش فعاليت آنزيم PAL بوده است. افزايش مقدار پراكسيداسيون ليپيدها و كاهش درصد زنده‎ماني سلول‎ها در غلظت‎هاي بالاي كيتوزان نشان‎دهنده اثر منفي آن بر فعاليت سلول‏ها است. نتيجه‌گيري: نتايج حاضر نشان داد كيتوزان در غلظت‎هاي پايين سبب افزايش مقدار شيكوريك اسيد در سوسپانسيون سلولي كاهوي موجدار شده كه از آن مي‎توان در صنايع داروسازي به عنوان روشي نوين در توليد شيكوريك اسيد و مشتقات آن استفاده كرد.