اصول طراحي «مجموعه مسكوني» مبتني بر «حكمت اسلامي» (بر اساس آراء علامه آيت الله جوادي آملي در كتاب مفاتيح الحيات)

بدون ارائة تعريف روشن از شيوة درست «زندگي» نمي‌توان از مقولة شكل خوب «مسكن» و كيفيت مطلوب «فضاي زندگي» سخن گفت. فرضية پژوهش اينستكه «ظرف زندگي» و«سبك زندگي» تاثيري دوطرفه برهم دارند. زندگي انسان شامل روابط چهارگانه او با «خدا، خويشتن، ديگران و طبيعت» مي‌باشد، كه اگر بر اساس آموزه‌هاي اسلامي باشد مي‌توان گفت كه سبك زندگي مسلمانانه محقق شده و «معماري و شهرسازي» به هر ميزان كه تسهيلگر آن باشد، واجد صفت «اسلامي» است. هدف اين تحقيق، دستيابي به اصولي براي چنين «معماري» در مقياس «مجموعه‌مسكوني» است. پرسش پژوهش آنستكه «در طراحي مجموعه مسكوني چه اصولي را رعايت كنيم كه زمينه‌ساز سبك زندگي اسلامي شود؟». براي يافتن پاسخ، سه مسير تحقيقاتي طي شد: از يكسو طي مدلسازي مفهومي، نُه مؤلفة كليدي مجتمع‌مسكوني تبيين شد. از ديگرسو طي مطالعات كتابخانه‌اي و روش تحليل محتوا، رويكردهاي مختلف درباره «مسكن اسلامي» دسته‌بندي و به دو روش «كمّي و كيفي» تحليل‌گرديد. از مسير سوم، شاخصه‌هاي سبك زندگي اسلامي از نظر علامه جوادي‌آملي -بعنوان اسلامشناس مبناي تحقيق- بدست‌آمد (محتوا)؛ براين‌اساس، مجموعه مسكوني شامل چهار حوزه اصلي «مسكن، معابر، فضاي خدماتي و فضاي سبز و باز» مي‌باشد. مسكن نيز خود شامل دو بخش «درون و برون» مي‌شود. درون آن چهار حوزة فضاي «فردي، خانوادگي، مهمان و خدماتي» و برون آن شامل «حجم و نما» مي‌باشد كه نسبت به درون و بيرون خود تكاليفي دارد. نتيجه تحقيق، دستيابي به «احكام طراحي» هر يك از اين نُه عنصر تشكيل‌دهندة مجموعه مسكوني است كه در قالب «اصول سلبي و ايجابي» بيان مي‌شود. در شرايط كنوني كشور كه بدليل نياز مردم به مسكن، سياست «نهضت ملي توليد مسكن» از سوي مديران مطرح شده است، دستاورد اين تحقيق مي‌تواند اصول راهنما در طراحي مجموعه مسكوني در خدمت طراحان قرار گيرد. همچنين مبنايي براي آموزش معماري و تربيت معماران بخصوص در دروس «طراحي مسكن و مجموعه مسكوني» باشد.