مقايسه اثربخشي آموزش معكوس و آموزش راهبردهاي فراشناختي بر خودكارآمدي دانش آموزان در درس علوم تجربي

پيشينه و اهداف: امروزه امر آموزش در مدارس نيازمند به‌كارگيري روش‌هايي است كه يادگيري را  براي دانش آموزان لذت‌بخش و مؤثر سازد. از سوي ديگر، كاربست پيشنهادها و توجه به نتايج اين پژوهش مي تواند سبب تغيير نگرش معلمان، برنامه ريزان و سياستگذاران آموزشي نسبت به كاربرد هرچه بيشتر و هدفمندتر رويكردهاي جديد در آموزش شود. اين پژوهش با هدف مقايسه اثربخشي آموزش معكوس و آموزش راهبردهاي فراشناختي بر خودكارآمدي دانش‌آموزان در درس علوم انجام شد.روش‌ها: روش پژوهش از نظر هدف كاربردي و از نظر روش جمع‌آوري داده‌ها، نيمه آزمايشي از نوع پيش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه كنترل بود. جامعه آماري كليه دانش‌آموزان دختر دوره اول متوسطه ناحيه 1 كرج در سال ۱۴۰۰ بودند كه طبق ملاك‌هاي ورود و خروج در پژوهش تعداد 45 نفر براساس فرمول كوكران و براساس روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب و به‌صورت تصادفي در سه گروه تقسيم بندي شدند. ابزار مورد استفاده در اين پژوهش، پرسش‌نامه خودكارآمدي شرر (1986) بود. ابتدا دانش‌آموزان منتخب به سه دسته مساوي تقسيم شده و براساس روش تصادفي، يك گروه به‌عنوان گروه آزمايش اول، گروه دوم به‌عنوان گروه آزمايش دوم و گروه سوم به‌عنوان گروه كنترل مشخص شد. در مرحله پيش‌آزمون متغيرهاي وابسته (،خودكارآمدي) روي هر سه گروه آزمايشي اول، گروه آزمايش دوم و گروه كنترل اجرا شد. متغير مستقل (آموزش معكوس) بر روي گروه آزمايش اول و آموزش راهبردهاي فراشناختي روي گروه آزمايش دوم اجرا شد و گروه كنترل هيچ‌گونه آموزشي را دريافت نكرد. در مرحله پس‌آزمون متغيرهاي وابسته (خودكارآمدي) روي هر سه گروه گروه آزمايش اول، دوم و گروه كنترل اجرا و در مرحله پيگيري يعني يك ماه پس از مرحله پس‌آزمون متغيرهاي وابسته (خودكارآمدي) روي هر دو گروه آزمايشي اجرا شد.  جهت تجزيه و تحليل داده‌ها از آمار توصيفي و جهت آزمون فرضيه‌هاي پژوهش از آمار استنباطي استفاده شد.يافته‌ها: بين ميزان اثربخشي آموزش معكوس و آموزش راهبردهاي فراشناختي در درس علوم بر خودكارآمدي دانش‌آموزان تفاوت وجود دارد. تأثير آموزش معكوس در افزايش خودكارآمدي دانش‌آموزان در درس علوم در طول زمان از پايداري مناسبي برخوردار است. تأثير آموزش راهبردهاي فراشناختي در افزايش خودكارآمدي دانش‌آموزان در درس علوم در طول زمان از پايداري مناسبي برخوردار است.نتيجه‌گيري: با توجه به يافته‌هاي تحقيق حاضر مي‌توان نتيجه گرفت  يادگيري معكوس و آموزش راهبردهاي فراشناختي بر  بهبود خودكارآمدي اثربخش است و اين اثربخشي در طول زمان پايداري مناسبي را به‌دست داد. پيشنهاد مي‌شود وزارت آموزش و پرورش براي كاهش عادت و هنجارشكني معلمين نسبت به روش‌هاي آموزش سنتي، كارگاه‌هاي آموزشي و كلاس‌هاي ضمن خدمتي در جهت آشنايي با اثربخشي رويكرد يادگيري معكوس برگزار نمايند. همچنين باتوجه به زيرساخت فناورانه اين رويكرد كارگاه‌هاي آموزشي توليد محتوا براي معلمان برگزار شود.