تحليل مضموني اخبار خوارج عصر امويان (132-41) در منابع تاريخي اصحاب حديث

پژوهش حاضر با درك ارزشمندي ميراث تاريخي اصحاب حديث و اثرگذاري آن در ذهن مخاطبان اين آثار در موضوع خوارج عصر اموي و با هدف كشف شبكۀ مضموني موجود در اين متون و براي رسيدن به الگويي كه توضيح‌دهندۀ منطق كلي و شاكلۀ آن‌ها باشد، تلاش مي‌كند تا به سؤال «اصحاب حديث در ثبت اخبار خوارج چه مضاميني را به مخاطبان ارائه مي‌كنند؟» پاسخ دهد. براي يافتن اين پاسخ ابتدا به مطالعۀ ميراث تاريخي اصحاب حديث در اين زمينه پرداخته شد و از ميان آثار موجود، تاريخ خليفه‌بن‌خياط (ابن‌خياط240ق)، بقاياي كتاب المعرفه و التاريخ (فسوي277ق)، تاريخ الامم و الملوك (طبري 310ق)، المنتظم فى تاريخ الامم و الملوك، (ابن‌جوزى 597ق) انتخاب شد و داده‌هاي مرتبط با اخبار خوارج از ميان آنان استخراج و سپس با روش تحليل مضمون و اجراي مراحل مختلف آن، داده‌ها تحليل و مضامين نهفته در منابع منتخب كشف شد كه چهار مضمون فراگيرِ خوارج جرياني سياسي- مذهبي و عملگرا، تهديدات دائمي خوارج براي حكومت، سركوب خوارج با هزينه‌هاي هنگفت و اسلامي‌بودن سركوب خوارج يافت شد كه اين مضامين با توجه به رويكرد اصحاب حديث به خلافت، در راستاي مشروعيت‌بخشي به رفتار امويان در قبال سركوب خوارج است.