بررسي تحول كشش‌هاي قيمتي و درآمدي تقاضاي انرژي در ايران: رويكرد كالمن فيلتر

مصرف زياد انرژي و آلودگي هوا در ايران موجب شده است كه از دهۀ گذشته، مديريت تقاضاي انرژي و عوامل تأثيرگذار بر آن مورد توجه قرار گيرد. در اين زمينه، چگونگي اثرگذاري قيمت بر مصرف انرژي از اهميت زيادي برخوردار است. از طرفي به‌دليل نوسانات قيمت انرژي، تحول بازار انرژي و شرايط اقتصادي، كشش قيمتي تقاضاي انرژي در طي زمان تغيير مي‌كند. از اين‌رو هدف اصلي اين مقاله، برآورد كشش قيمتي متغير با زمان تقاضاي انرژي در ايران براي دورۀ 1397-1370 است. براي اين منظور، با استفاده از داده‌هاي توليد ناخالص داخلي حقيقي بدون نفت، شاخص قيمت واقعي كل انرژي و مصرف انرژي نهايي و به‌كارگيري روش كالمن فيلتر كشش‌هاي تقاضاي انرژي برآورد شدند. نتايج نشان مي‌دهد كشش قيمتي تقاضاي انرژي بين 0/010- و  0/043 -  نوسان دارد و مقدار متوسط آن 0/027- است. كشش درآمدي تقاضاي انرژي نيز بين 0/902  و 0/13 تغيير كرده و مقدار متوسط آن 0/46 است. براساس اين نتايج، چند نكته قابل‌توجه است. اول، تقاضاي انرژي نسبت به درآمد و قيمت كم‌كشش است. دوم، كشش‌هاي مذكور در طي زمان ثابت نيستند و بي‌توجهي به اين بي‌ثباتي به برآوردهاي تورش‌دار منجر مي‌شود. سوم، قيمت انرژي نسبت به رشد اقتصادي نقش ناچيزي در روند مصرف انرژي در ايران دارد. بر اين اساس، براي بهبود شدت مصرف انرژي در كشور در كنار اصلاح قيمت‌هاي انرژي، بايد به الزاماتي كه حساسيت قيمتي مصرف‌كنندگان را افزايش مي‌دهد توجه ويژه‌اي شود.